tag:blogger.com,1999:blog-72703222886463389262024-03-19T06:40:05.065+02:00ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.comBlogger13125tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-11917418485484173962013-05-10T09:27:00.001+03:002013-05-10T09:27:55.660+03:00Ινφογνώμων Πολιτικά: H Ελλάδα που χρεοκόπησε, η Ελλάδα της καθυστέρησης<div style="text-align: center;"><a href="http://infognomonpolitics.blogspot.com/2013/05/h.html#.UYyTELnqBsA.blogger"><b><span style="color: blue; font-size: large;">H Ελλάδα που χρεοκόπησε, η Ελλάδα της καθυστέρησης</span></b></a></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-25157639492674064582013-02-11T23:02:00.001+02:002013-02-11T23:03:40.937+02:00Reiner Schurmann<div style="text-align: center;">
<a href="http://www.jstor.org/discover/10.2307/40970325?uid=3738128&uid=2&uid=4&sid=21101795337347"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: blue;">Political Thinking in Heidegger</span>.</span></b></a></div>
ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-34312403057613486692013-02-11T21:58:00.000+02:002013-02-11T22:01:42.555+02:00Jacques Taminiaux. Université Catholique<div style="text-align: center;">
<span style="color: blue; font-size: large;"><b><u><a href="http://ept.sagepub.com/content/6/1/11.full.pdf">Heidegger's political thinking.</a></u></b></span></div>
ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-57394314907145850132012-05-14T16:27:00.001+03:002012-05-14T16:27:12.737+03:00ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΔΑΝΕΙΖΟΥΝ;<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="344" src="http://www.youtube.com/embed/eHbYscE5IME?fs=1" width="459"></iframe>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-31949205196665388362012-05-12T00:19:00.002+03:002012-05-12T00:21:30.638+03:00Δημήτρης Μπελαντής - Κουτί της Πανδώρας<div style="text-align: center;"><a href="http://www.koutipandoras.gr/?p=16959"><span style="font-size: large;"><span style="color: blue;">ΜΕΡΕΣ ΒΑΙΜΑΡΗΣ</span>.</span></a></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-80202915993374152752012-01-31T02:00:00.001+02:002012-03-02T16:50:06.278+02:00Χρήστος Γιανναράς - Πότε ανασταίνονται νεκροί Posted: 29 Jan 2012<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
<div class="ReadMsgBody" id="mpf0_readMsgBodyContainer" style="background-color: white; color: #2a2a2a; font-family: Tahoma, Verdana, Arial, sans-serif; font-size: 12px; line-height: 15px; margin-bottom: 0px; margin-left: 12px; margin-right: 12px; margin-top: 0px; overflow-x: hidden; padding-bottom: 8px; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 8px; text-align: -webkit-auto;"><div class="SandboxScopeClass ExternalClass" id="mpf0_MsgContainer" style="display: inline-block; font-size: 10pt; line-height: normal;"><div id="ecxemailbody" style="color: black; font-family: Georgia, Helvetica, Arial, sans-serif; line-height: 18px;"><table id="ecxitemcontentlist" style="line-height: 17px;"><tbody>
<tr><td style="line-height: 1.4em; margin-bottom: 0px;"><div style="font-size: 13px; line-height: 18px;"><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Zούμε πολυώδυνη κρίση, μας κρίνουν τα γεγονότα. Kρίνεται το τι χτίσαμε τόσα χρόνια, τι κράτος, ποιες σχέσεις κοινωνίας των αναγκών, ποια παιδεία και κατά κεφαλήν καλλιέργεια, τι στόχους βάλαμε στην προσωπική και στην κοινή μας ζωή.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">H κρίση μάς κρίνει και μας αποδείχνει ελάχιστα σοβαρούς, σαφώς επιπόλαιους και κοντόφθαλμους, για βουλιμικές αποκλειστικά προτεραιότητες πρωτόγονα εγωκεντρικές. Δεκαετίες τώρα, αποδεχθήκαμε, ηδονικά και απερίσκεπτα, σαν πρώτιστο στόχο και περιεχόμενο ζωής, την κατανάλωση. H χαρά της προσωπικής δημιουργίας, η σπουδή και η γνώση, η αξιολόγηση της ανθρώπινης ποιότητας, η εκλογή αρχόντων της πατρίδας, όλα υποτάχθηκαν στον ένα και μοναδικό στόχο (και νόημα) του βίου: τη μεγιστοποίηση της καταναλωτικής ευχέρειας, τη διευρυμένη βουλιμική απόλαυση.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;"><span id="ecxmore-407"></span></span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Δουλεύαμε για τον μισθό ή για το περισσότερο κέρδος. Σπουδάζαμε για το «χαρτί» και τη «θεσούλα» που θα μας εξασφάλιζε. Kαυχόμασταν όχι για φιλίες, αλλά για «διασυνδέσεις» και «βύσματα». Ψηφίζαμε με κριτήριο ποιος θα μας εξασφαλίσει τις περισσότερες παροχές δίχως κρίση και αξιολόγηση. Eτσι φτιάξαμε μια κοινωνία αλληλοσπαρασσόμενων συμφερόντων. Eνα κράτος που σιτίζει τους υπαλλήλους του και βασανίζει την κοινωνία, κράτος παράνοιας, εντελώς ανίκανο και ανυπόληπτο. Eνα εκπαιδευτικό σύστημα που εκπαιδεύει στην αγλωσσία, στην ακρισία, στις πρακτικές των εκβιαστικών απαιτήσεων και της ηδονής των βανδαλισμών. Eνα πολιτικό σύστημα απολύτως αυτονομημένο από τις κοινωνικές ανάγκες, σύστημα διαπλοκής της φαυλότητας με τη θρασύτερη και αναιδέστερη ανικανότητα.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Tο συναρπαστικό, για τον ψύχραιμο παρατηρητή, είναι ότι στο κοινωνικό πεδίο οι στόχοι, το ήθος, η διάκριση ποιοτήτων (παράγοντες ανυπότακτοι στην αντικειμενοποίηση) αποδείχνονται οι κυρίως συντελεστές επιτυχίας ή αποτυχίας των πιο πρακτικών – υλικών πτυχών του βίου: της οικονομίας, της παραγωγικότητας, της οργανωτικής απόδοσης. H ιδεολογία του Iστορικού Yλισμού (μπαϊράκι του Mαρξισμού αλλά και «αυτοσυνειδησία» του Kαπιταλισμού) διαψεύδεται παταγωδώς στα «υλιστικότερα» πεδία του συλλογικού βίου – χωρίς βεβαίως να πτοούνται, έστω κατ’ ελάχιστον, οι εμπορευόμενοι το αφελές ιδεολόγημα. Tο τι χτίσαμε στις δεκαετίες της μεταπολίτευσης, ποιαν αντίληψη για την παιδεία και την ανθρωπιά, ποια σχέση κράτους και κοινωνίας, ποιαν αίσθηση πατρίδας, ποια κριτηρια αξιολόγησης ποιοτήτων, δίνουν καρπούς απόγνωσης σήμερα στο πεδίο της οικονομίας, της πολιτικής, της κρατικής οργάνωσης: Zούμε τη χρεοκοπία της οικονομίας, τη διάλυση του κράτους, την εξευτελιστική κατάρρευση του πολιτικού συστήματος. Γιατί έλειψε «κάθε νόημα» της ύπαρξης και της συνύπαρξης.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Mας πήρε τριάντα οχτώ ολόκληρα χρόνια για να καταλάβουμε ότι ο «προοδευτικός εκσυγχρονισμός» και ο «διεθνιστικός» πατριδομηδενισμός, η «αποδόμηση» και ο «μεταμοντερνισμός» όσο κι αν γοήτευσαν μια λιμασμένη για δημοσιότητα «διανόηση», ήταν απλώς και μόνο γυαλιστερές φούσκες. (Συμβολικά τα ονόματα στοχοθεσίας στην Παιδεία των κυριών Pεπούση και Δραγώνα, καθώς διέπρεψαν με τη N.Δ. η πρώτη, με το ΠAΣOK η δεύτερη, και σήμερα πλαισιώνουν τον κ. Φώτη Kουβέλη). Oι σταθερές της ελληνικής «ευγένειας» (πολιτισμικής καταγωγής και παράδοσης που «υποχρεώνει»), της αναφοράς στόχων και πράξεων σε άξονα «νοήματος» και σε μέτρο «αλήθειας», λειτούργησαν, παράγοντας κοινωνική συνοχή και ετερότητα πρότασης πολιτισμού, από την εποχή των Προσωκρατικών, ίσως ώς τη Γενιά του ’30. Kαι λοιδορήθηκαν αυτές οι σταθερές, χλευάστηκαν, μυκτηρίστηκαν στη μεταπολίτευση, για να οδηγηθούμε στο αβυσσαλέο κενό όπου βυθιζόμαστε ανέλπιδα σήμερα.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Kακά τα ψέματα: Nαι, οφείλουμε χάριτες στη χούντα του ’67 – ’74 που γελοιοποίησε τελεσίδικα το ιδεολόγημα του Eλληνοχριστιανισμού: μας απάλλαξε από μια κούφια, χιλιοφθαρμένη και μόνο ρητορική, επίσημη κρατική ιδεολογία. Eίναι όμως εγκληματικό να ξεχνάμε πως όσο επιδερμικά ψυχολογικός κι αν είχε καταντήσει ο ελληνορθόδοξος πατριωτισμός, ήταν αυτός που γέννησε την έκπληξη στα βουνά της Πίνδου το ’40, ατσάλωσε το λαϊκό κουράγιο για να αντέξει τον εφιάλτη της καταστροφής στη Mικρασία, χάρισε «φρόνημα» στους Eλληνες για να διπλασιάσουν την απελεύθερη γη τους με τους πολέμους του 1912 – 13. «Πράγμα τζιβαϊρικόν, πολυτίμητο», που έλεγε ο Mακρυγιάννης, όσο κι αν σκουριάσει και παραφθαρεί, δεν το ατιμάζεις και το πετάς, εσύ ο φωτισμένος. Tο καθαρίζεις από τις παρασιτικές ψευτιές και την ιδιοτέλεια, αποκαθιστάς την αλήθεια του, τον εμπειρικό του πλούτο. «Oτι ο άνθρωπος κάνει τα φώτα, όχι τα φώτα τον άνθρωπο». O άνθρωπος ψευτίζει την πίστη, το άθλημα της εμπιστοσύνης, της αυθυπέρβασης, και την αλλοτριώνει σε ιδεολόγημα, αλλά ο άνθρωπος και την ξαναβρίσκει, την ξεχώνει χαμένη κάτω από τόνους σκουριάς, μονόπετρο του αρραβώνα τς ανάστασης.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Iσως λίγοι πια, αλλά υπάρχουν ακόμα Eλληνες (γεννήματα της πάτριας γης, δηλαδή της ελληνίδας γλώσσας και ευσέβειας) που καταλαβαίνουν το «μέγιστον μάθημα»: να ξεχωρίζουν το σιτάρι από το άχυρο. Nα είσαι Eλληνας δεν είναι εθνικότητα, φοκλορική ιδιαιτερότητα, βαλκανική επαρχιωτίλα, κρατική κακομοιριά. Eίναι επιλογή. Eλληνας, τώρα πια, δεν γεννιέσαι, γίνεσαι, όπως και ερωτευμένος δεν δηλώνεις, φαίνεσαι. H ελληνικότητα είναι έρωτας, τον κατακτάς, δεν σου δίνεται επί πληρωμή όπως τα υπουργεία σε υπαλλήλους των «αγορών». Oποιος ξεχωρίζει το σιτάρι από το άχυρο, ερωτεύεται «νόημα» που φωτίζει το αίνιγμα της ύπαρξης και το σκάνδαλο το ανυπόφορο του θανάτου, «νόημα» σαρκωμένο στη γλώσσα, στην Tέχνη, στο ήθος, σε θεσμούς υπηρετικούς των σχέσεων κοινωνίας.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Aναζητάμε πρωθυπουργό, χαρισματικό ηγέτη, ικανό να μας βγάλει από τον εφιάλτη της κρίσης στο ξέφωτο της ελπίδας. Mοιάζει παραδοξολόγημα (όπως κάθε εκρηκτικής γονιμότητας αλήθεια), αλλά αν το πρώτο είναι να ξαναβρεί εφαλτήριο για καινούργιο πατριωτικό άλμα η ελλαδική κοινωνία, τότε χρειαζόμαστε εκλησιαστικό μπροστάρη ανιχνευτή: Nα μας δείξει τη μετάβαση από τα ιδεολογήματα στην ερωτική εμπειρία, από τα «εκσυγχρονιστικά» δήθεν στην πίστη – εμπιστοσύνη. Δεν έχουμε πολιτικούς, γιατί δεν έχουμε μπροστάρηδες στην πίστη, ηγέτες εκκλησιαστικού ρεαλισμού, όχι θρησκειοποιημένων ψυχολογημάτων.</span></div><div style="line-height: 17px; margin-bottom: 1.35em;"><span style="color: blue;">Mε θρησκευτικές παπαρδέλες και ωφελιμιστικό ακτιβισμό δεν ανασταίνονται νεκροί.</span></div><div class="ecxfeedflare" style="line-height: 17px;"><a href="http://feeds.feedburner.com/~ff/yannaras?a=vy5crnwFP9E:ca7bFSfDeeg:yIl2AUoC8zA" style="color: #0068cf; cursor: pointer;" target="_blank"><img border="0" src="http://feeds.feedburner.com/~ff/yannaras?d=yIl2AUoC8zA" style="border-bottom-style: none; border-color: initial; border-color: initial; border-color: initial; border-image: initial; border-left-style: none; border-right-style: none; border-style: initial; border-top-style: none; border-width: initial; border-width: initial;" /></a> <a href="http://feeds.feedburner.com/~ff/yannaras?a=vy5crnwFP9E:ca7bFSfDeeg:qj6IDK7rITs" style="color: #0068cf; cursor: pointer;" target="_blank"><img border="0" src="http://feeds.feedburner.com/~ff/yannaras?d=qj6IDK7rITs" style="border-bottom-style: none; border-color: initial; border-color: initial; border-color: initial; border-image: initial; border-left-style: none; border-right-style: none; border-style: initial; border-top-style: none; border-width: initial; border-width: initial;" /></a></div></div></td></tr>
</tbody></table></div></div></div></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-32895262731795924802011-04-14T13:04:00.010+03:002011-04-14T13:27:11.693+03:00ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ: Η άμεση δημοκρατία και τα σημερινά πολιτεύματα<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="entrytext" sizcache="10" sizset="1"><div style="text-align: justify;"><div sizcache="5" sizset="117" style="text-align: center;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-tMZGRn9o6HldYug-cBL3XmKiq0QD7fkPIGY2wKOks0N1uasrCSnwd7sJKWt0KbTy8ofTjxFKF9K4pvHDeJZeOEn7OlglmgdrB-aq8976bWYok_F5HuNSJUuvsHkL41LZlhmZ3rIx-yI/s1600/oikyor.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" i8="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj-tMZGRn9o6HldYug-cBL3XmKiq0QD7fkPIGY2wKOks0N1uasrCSnwd7sJKWt0KbTy8ofTjxFKF9K4pvHDeJZeOEn7OlglmgdrB-aq8976bWYok_F5HuNSJUuvsHkL41LZlhmZ3rIx-yI/s1600/oikyor.png" /></a></div><span style="color: #990000; font-size: x-large;"><strong>Η άμεση δημοκρατία και τα σημερινά πολιτεύματα</strong></span><br />
</div><div sizcache="5" sizset="117" style="text-align: center;"><span style="color: blue;"><strong>ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δρ Φιλοσοφίας</strong></span><br />
<span style="color: blue;"><strong><br />
</strong></span></div></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;"><span style="color: blue;"></span><span style="color: blue;">Από το φθινόπωρο του 2008, η ανθρωπότητα ζει μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία της: την κρίση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού-οικονομικού συστήματος μετά από την πανθομολογούμενη αποτυχία της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Όμως η κρίση αυτή είναι βαθύτερη, είναι κρίση του φιλελεύθερου καπιταλισμού και της ιδεολογίας του, αφού όπως αποδείχθηκε ο νεοφιλελευθερισμός είναι η αναγκαστική επέκταση ή το ανώτατο στάδιο του φιλελευθερισμού. Είναι κυρίως κρίση κοινωνική, κρίση δομών, αξιών και σημασιών. αφορά και το λεγόμενο αντιπροσωπευτικό πολίτευμα, όπως έχει αποκρυσταλλωθεί στη Δύση εδώ και δύο αιώνες. Αυτό διαπιστώνεται εδώ και μερικά χρόνια από πολλές πλευρές. οι διαγνώσεις και οι αιτιολογίες όμως ποικίλλουν αναλόγως της οπτικής του εκάστοτε ερευνητή.[1]</span> </span><br />
<span style="color: blue;">Από την άλλη παντού, στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, σε βιβλία και στην τηλεόραση το πολίτευμα αυτό αποκαλείται δημοκρατία, ενίοτε συνοδευόμενη από ένα επίθετο αναλόγως της αρεσκείας εκάστου (αντιπροσωπευτική, έμμεση, αστική, κοινοβουλευτική, σύγχρονη κ.λπ). Μάλιστα ο πολύς Φ. Φουκουγιάμα το 1989, μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, δήλωνε σε άπταιστο προφητικό στυλ το «τέλος της ιστορίας», γράφοντας χαρακτηριστικά τα εξής: «παρατηρούμε το τελικό σημείο της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας και την καθολικοποίηση της δυτικής φιλελεύθερης δημοκρατίας ως τελικής μορφής της ανθρώπινης διακυβερνήσεως».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Eίναι όμως έτσι; Είναι τα σημερινά πολιτεύματα δημοκρατίες; Φιλελεύθερες, αντιπροσωπευτικές, κοινοβουλευτικές ή έμμεσες; Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει να εξετασθεί πρώτα τι είναι δημοκρατία. Για να διασαφηνισθεί αυτό θα πρέπει να δούμε συνοπτικώς τι ήταν η δημοκρατία όταν επινοήθηκε και δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στις αρχαιοελληνικές πόλεις, κυρίως στην Αθήνα, και όταν επίσης για πρώτη φορά οι άνθρωποι στοχάσθηκαν γύρω από τη δημοκρατία.<span id="more-60955"></span></span></div><div style="text-align: justify;"><br />
<span style="color: blue;"><strong>Η άμεση δημοκρατία</strong></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Αυτό που πρέπει πρωτίστως να τονισθεί είναι ότι η δημοκρατία δεν δημιουργήθηκε ξαφνικά άπαξ δια παντός, αλλά βαθμιαία και σταδιακά από τους αγώνες του δήμου, των κατωτέρων στρωμάτων. είναι το αποτέλεσμα της ρητής συλλογικής αυτοθέσμισης της κοινωνίας. Δημοκρατία σημαίνει κράτος του δήμου, κυριαρχία του δήμου, την πραγματική κυριαρχία των πολιτών και όχι των κομμάτων. Τα χαρακτηριστικά του δημοκρατικού πολιτεύματος, όπως διαμορφώθηκαν στην αρχαία ελληνική δημοκρατία αποκλείουν την μεταβίβαση εξουσιών σε αντιπροσώπους, αφού ο δήμος είναι η κύρια πηγή όλων των εξουσιών και δεν αναγνωρίζει άλλη πηγή και αιτία της θέσμισης και του νόμου παρά μόνο τον εαυτό του (ἔδοξεν τῆ βουλῆ καὶ τῷ δήμῳ). Αυτό σημαίνει πραγματική συμμετοχή σε όλες τις μορφές της εξουσίας, κυβερνητική, δικαστική, νομοθετική, εκτελεστική. άμεση συμμετοχή όλων στη συζήτηση και τη διαμόρφωση των νόμων, στη λήψη των αποφάσεων.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η συμμετοχή αυτή επιτυγχάνεται με δύο θεσμούς: πρώτον, την εκκλησία του δήμου που επιτρέπει την άμεση παρουσία όλων των πολιτών στη νομοθετική και κυβερνητική εξουσία. δεύτερον, την κλήρωσιν, η οποία επιτρέπει τη συμμετοχή στην εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία. Η συντριπτική πλειονότητα των αξιωματούχων (99,9%) ορίζεται με κλήρωση. Πράγματι, οι 6000 δικαστές της Ηλιαίας, οι 500 βουλευτές της Βουλής των Πεντακοσίων, οι εννέα άρχοντες και οι υπόλοιποι αξιωματούχοι κληρώνονται. Οι άρχοντες για τους οποίους απαιτούνται ειδικές γνώσεις, πείρα και ικανότητες (στρατηγοί, ταμίαι κ.λπ) εκλέγονται δια χειροτονίας στην εκκλησία του δήμου. Όπως είναι εμφανές η κλήρωση είναι η ειδοποιός διαφορά της δημοκρατίας ενώ οι εκλογές η ειδοποιός διαφορά της ολιγαρχίας, όπως αναγνωρίζει και ο Αριστοτέλης.[2]</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ουσιαστική ανεξαρτησία των τεσσάρων εξουσιών (κυβερνητικής, εκτελεστικής, δικαστικής, νομοθετικής) από τη στιγμή που ασκούνται από όλους τους πολίτες. Όπως επισημαίνει ο Κ. Καστοριάδης, στη δημοκρατία υπάρχει μια θεωρία, όχι του διαχωρισμού, αλλά της διασύνδεσης των εξουσιών, και σε μια μορφή που αποφεύγει τη σύγχρονη πολιτική φενάκη που γνωρίζουμε από τον 18ο αιώνα, με τον Λοκ και τον Μοντεσκιέ. Το σημαντικό και νευραλγικό όργανο της (άμεσης) δημοκρατίας είναι η απόδοση της δικαιοσύνης από όλους τους πολίτες και προς όλους τους πολίτες. Ουδείς εξαιρείται ούτε είναι υπεράνω υποψίας, υπεράνω του νόμου. Απαραίτητο προς τούτο στοιχείο είναι η ανεξαρτησία και η πραγματική αμεροληψία της δικαστικής εξουσίας, ο αποκλεισμός της δυνατότητας διαφθοράς ή εξαγοράς των δικαστών. Για να εξασφαλισθεί αυτή η απαίτηση δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τη συλλογική συμμετοχή όλων των πολιτών στη δικαστική εξουσία, είτε μέσω της εκκλησίας του δήμου και της κληρωτής βουλής των Πεντακοσίων είτε μέσω κληρώσεως στα πολυμελή τμήματα της Ηλιαίας. Αυτή η αρχή εισάγεται για πρώτη φορά από τον Σόλωνα και παρέμεινε έκτοτε η σίγουρη και αδιαφιλονίκητη βάση της δημοκρατίας. Ακόμη και ο Αριστοτέλης, που επικρίνει τη δημοκρατία σε άλλα ζητήματα, αναγνωρίζει ότι η άσκηση της δικαστικής εξουσίας είναι απαραίτητο στοιχείο του πολίτη: «O πολίτης δεν ορίζεται με καλύτερο τρόπο παρά με τη συμμετοχή του στη δικαστική εξουσία και στις αρχές».[3]</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η συμμετοχή των πολιτών στη δικαστική εξουσία έχει ως αποτέλεσμα ότι όλες οι πράξεις της διοικήσεως και όλοι ανεξαιρέτως οι άρχοντες, αιρετοί και κληρωτοί, υφίστανται διαρκή έλεγχο (δοκιμασία, εύθυνα), δίνουν λόγο και λογαριασμό για τις πράξεις τους (λόγον διδόναι) και είναι ανά πάσα στιγμή ανακλητοί, η δε θητεία τους είναι ετήσια. Δηλαδή ο έλεγχος των αρχών είναι διαρκής και ουσιαστικός, πολιτικός και ποινικός. Οι αρχαίοι ήξεραν πολύ καλά αυτό που διατύπωσε τον 19ο αιώνα ο λόρδος Άκτον: «Η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Βασική αρχή της δημοκρατίας είναι η ελευθερία, που σημαίνει την άμεση εναλλαγή στην εξουσία όλων των πολιτών, και όχι των κομμάτων: «χαρακτηριστικό της ελευθερίας είναι το να άρχουν όλοι δι’ εναλλαγής».[4] Η ούτως εννοημένη και πραγματοποιημένη ελευθερία συνιστά και εξασφαλίζει την ισότητα των πολιτών. Η πολιτική ισότητα είναι απόλυτη για όλους τους πολίτες και δεν έρχεται σε αντίφαση με την ελευθερία, όπως υποστηρίζει η ιδεολογία του φιλελευθερισμού.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η κοινωνική ζωή στη δημοκρατία ρυθμίζεται από κανόνες γενικής ισχύος, οι οποίοι συζητούνται και νομοθετούνται άμεσα από την κοινότητα, υφίσταται δηλαδή η κυριαρχία του γραπτού νόμου και όχι των ατόμων. Δεν υπάρχουν ιεραρχίες ούτε κράτος με την σημερινή έννοια, δηλαδή ένας μηχανισμός εξουσίας χωριστός από το σώμα της κοινωνίας και εφαρμοζόμενος επί της κοινωνίας. Δεν υπάρχουν οι «ειδικοί» της πολιτικής, οι επιστήμονες του Πλάτωνα, δεν υπάρχει επιστήμη της πολιτικής αλλά διαμάχη των δοξών. Όλες οι γνώμες μετρούν εξ ίσου και η πολιτική είναι υπόθεση όλων. Υπάρχει ένας ανοικτός δημόσιος χώρος που είναι πραγματικός δημόσιος, δεν είναι δηλαδή ιδιοκτησία κανενός, εντός του κυκλοφορούν και συζητούνται όλες οι σημαντικές πληροφορίες και λαμβάνονται άμεσα όλες οι κύριες αποφάσεις από τον δήμο. Η παρρησία και η ισηγορία επιτρέπει και επιβάλλει την ουσιαστική πολιτική διαμάχη – και όχι την διαστρεβλωμένη υπό τύπον θεάματος κομματική αντιδικία. Το μεγάλο πολιτικό μάθημα που μας προσφέρει η άμεση δημοκρατία είναι ότι η εξουσία δεν είναι ιδιοκτησία ουδενός προσώπου και κόμματος, δεν ανήκει σε κανέναν, αλλά ασκείται και πρέπει να ασκείται από όλους τους πολίτες.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η δημοκρατία δεν είναι μόνο ένα πολίτευμα, θεσμοί και διακυβέρνηση, αλλά και τρόπος του βίου. προϋποθέτει και συνεπάγεται μια ελεύθερη αντίληψη για τον πολίτη και τις σχέσεις του, για την κοινωνία γενικώτερα. Δημιουργεί άλλες καινούργιες αξίες, σημασίες που για πρώτη φορά στην ιστορία αναφέρονται στη συνεργασία, στην αλληλεγγύη, στη φιλία με την ουσιαστική έννοια της λέξεως (έρως), και τη δημιουργία σε όλους τους τομείς, που έχουν ως αποτέλεσμα την ανάδυση ενός εκπληκτικού πολιτισμού που είναι διαρκής παρακαταθήκη για την ανθρωπότητα (γλυπτική, αρχιτεκτονική, αγγειογραφία, ιστοριογραφία, ρητορική, τραγωδία, κωμωδία, φιλοσοφία, λόγος, δίκαιο, επιστήμη, ιατρική). Ο πολιτισμός αυτός είναι πολιτικός πολιτισμός, είναι δημιουργία της πόλεως και της δημοκρατίας. Για πρώτη φορά εμφανίζεται στην ανθρώπινη ιστορία ο ανθρωπολογικός τύπος του πολιτικού ανθρώπου, του ανθρώπου που ασχολείται αυτοπροσώπως με πάθος με τα κοινά, την πολιτική και την εξουσία, που αναδεικνύει το ζήτημα της πολιτικής ελευθερίας ως το σημαντικώτερο της ανθρωπίνης υπάρξεως. Τη μέριμνα αυτή για το δημόσιο και κοινό συμφέρον – κοινοφιλής διάνοια με τους όρους του Αισχύλου – τονίζουν και εξυμνούν ο Σόλων, ο Περικλής, ο Πρωταγόρας, ο Δημόκριτος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης, ο Δημοσθένης.[5]</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
<span style="color: blue;"><strong>Tα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα</strong></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Είναι εμφανές ότι κανένα από αυτά τα χαρακτηριστικά δεν συναντάται στα σημερινά πολιτεύματα, πράγμα που σημαίνει ότι η (άμεση) δημοκρατία δεν έχει σχέση με τα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα. Αρκεί μόνο να τονισθεί ότι τα αντιπροσωπευτικά πολιτεύματα έχουν υποκαταστήσει την πολιτική έννοια της ελευθερίας – που, όπως είδαμε, στην άμεση δημοκρατία σημαίνει ισότιμη πραγματική συμμετοχή όλων των πολιτών στην εξουσία – με τις ατομικές ελευθερίες των δικαιωμάτων: ελευθερία της έκφρασης, ελευθερία του λόγου, του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι, της πρόσβασης σε βασικά κοινωνικά αγαθά όπως η πληροφόρηση και η εκπαίδευση. Όμως και αυτά είναι δικαιώματα ευκαιριών και όχι αποτελεσμάτων, δηλαδή είναι θεωρητικές διακηρύξεις, μερικές και αμυντικές, οι οποίες σήμερα φαλκιδεύονται συνεχώς.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Στα σημερινά κοινοβουλευτικά πολιτεύματα η ουσιαστική εξουσία σε όλες τις μορφές της – εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική, κυβερνητική – ασκείται από τους ολίγους των κομμάτων εξουσίας και τους βουλευτές του κοινοβουλίου. Ὀλες οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται και οι νόμοι θεσπίζονται από τους ολίγους, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τα δικά τους συμφέροντα, των κομμάτων τους και των ισχυρών ανωτέρων κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων.[6] Συνεπώς τα αντιπροσωπευτικά πολιτεύματα είναι καθαρές ολιγαρχίες – φιλελεύθερες ολιγαρχίες τα αποκάλεσε ο Κ. Καστοριάδης.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Έτσι οι όροι αντιπροσωπευτική, έμμεση, κοινοβουλευτική δημοκρατία κ.λπ με τους οποίους ονομάζεται η σημερινή ολιγαρχία είναι όλοι ψευδείς και απατηλοί. Ο «γεωμετρικός τόπος» όλων αυτών των «δημοκρατιών» δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανυπαρξία και η συγκάλυψη της αληθούς δημοκρατίας. Με τον τρόπο αυτό προσπαθούν oι πολιτικοί και οι θεωρητικοί να αποκρύψουν τον ολιγαρχικό χαρακτήρα των σημερινών κοινοβουλευτικών πολιτευμάτων και το γεγονός ότι η δημοκρατία δεν υπάρχει πουθενά στον σημερινό κόσμο. Έτσι συγκροτούν τον ισχυρό πυρήνα της κυρίαρχης ιδεολογίας – η ιδεολογία εννοείται εδώ όχι ως ένα απλό σύνολο ιδεών, αλλά με την έννοια της ψευδούς συνείδησης που ανέλυσε ο Μαρξ: ως ένα σύστημα ιδεών που προσφέρεται όχι για την κατανόηση αλλά για τη συγκάλυψη της πραγματικότητας. δηλαδή ένα σύστημα εννοιών με ακατοίκητες λέξεις, λέξεις χωρίς αντίκρυσμα, χωρίς γείωση στην πραγματικότητα. Η ιδεολογία χαρακτηρίζεται από διχασμό ανάμεσα σε θεωρία και πράξη, από ασυμφωνία ανάμεσα στο λέγειν και το πράττειν.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Επομένως, η χρήση του όρου δημοκρατία, έστω και με την προσθήκη διαφόρων επιθέτων για τον προσδιορισμό των σημερινών κοινοβουλευτικών συστημάτων, από πολιτικούς, κόμματα και δημοσιογράφους αλλά και από πολιτειολόγους και θεωρητικούς, είναι εσφαλμένη και παραπλανητική. Όποιος συνεπώς θεωρεί και αποκαλεί τα σημερινά πολιτεύματα δημοκρατίες, συνοδευόμενες έστω με ένα επίθετο της αρεσκείας του, απατά ή απατάται, άλλη εκδοχή δεν υπάρχει.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Τελευταίως παράγεται ένας ακόμη πληθωρισμός του όρου δημοκρατία – με την προσθήκη επιθέτων όπως «συμμετοχική», «ισχυρή», «διαβουλευτική», «ηλεκτρονική» κ.ά. Όλα αυτά τα επίθετα προσφέρονται από τους εισηγητές τους για να δηλώσουν «πολιτεύματα» που αποτελούν βελτίωση ή υπέρβαση του υπάρχοντος κοινοβουλευτισμού. Στην καλύτερη περίπτωση στα «πολιτεύματα» αυτά oι εισηγητές τους ενσωματώνουν στοιχεία από την (άμεση) δημοκρατία, οπότε είναι εμφανές ότι τα καινοφανή επίθετα είναι περιττά και επιζήμια, διότι δημιουργούν συγχύσεις. Εξυπηρετούν μόνο την προσωπική ματαιοδοξία των εισηγητών τους. Δεν χρειάζονται καινούρια επίθετα για τη δημοκρατία. Το μόνο επίθετο που μπορεί να γίνει αποδεκτό είναι «άμεση», αν και αυτό είναι πλεονασμός. Η δημοκρατία δεν μπορεί παρά να είναι άμεση.</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
<span style="color: blue;"><strong>Αντιπροσώπευση και ολιγαρχία</strong></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η ολιγαρχική δομή των σημερινών πολιτευμάτων στηρίζεται στην αντιπροσώπευση και στα κόμματα. H «αντιπροσώπευση» δημιουργεί μία «διαίρεση της πολιτικής εργασίας», διαίρεση σε κυριάρχους και κυριαρχουμένους, σε εξουσιάζοντες και εκτελεστές, σε αυτούς που αποφασίζουν και σε αυτούς που εκτελούν. Ο καταμερισμός αυτός επιτυγχάνεται με τις εκλογές. Ο Rousseau είναι από τους πρώτους μοντέρνους στοχαστές που το διαπίστωσε: «Υποστηρίζω ότι η κυριαρχία είναι η άσκηση της γενικής βούλησης, δεν μπορεί ποτέ να απαλλοτριωθεί, και ότι ο κυρίαρχος, ως συλλογική οντότητα, δεν είναι δυνατόν να αντιπροσωπευθεί παρά μονάχα από τον εαυτό του». «Η γενική βούληση δεν αντιπροσωπεύεται με κανένα τρόπο: υπάρχει είτε αυτή η ίδια ή κάτι άλλο. δεν υπάρχει μέσος όρος». Eπίσης: «Επειδή ο νόμος είναι η διακήρυξη της γενικής βούλησης είναι σαφές ότι στην άσκηση της νομοθετικής εξουσίας ο λαός δεν μπορεί να αντιπροσωπεύεται».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Ο Ρουσσώ έγραφε επίσης για τον λαό της Αγγλίας (διότι εκεί μόνο υπήρχε κοινοβούλιο και εκλογές στην εποχή του Ρουσσώ) ότι αυτός πιστεύει ότι είναι ελεύθερος αλλά απατάται οικτρώς διότι στην πραγματικότητα είναι ελεύθερος μόνο κατά την στιγμή που γίνονται οι εκλογές για την ανάδειξη του κοινοβουλίου. Μετά ο λαός χάνει την ελευθερία του, είναι δούλος, δεν είναι τίποτα. Ο Κ. Καστοριάδης συμπληρώνει ότι ούτε καν τη στιγμή των εκλογών είναι ελεύθερος, διότι η «εκλογή» του έχει δρομολογηθεί και σηματοδοτηθεί καθ’ όλο το διάστημα πριν από τις εκλογές, από την ιδεολογική κυριαρχία των κομμάτων και των αντιπροσώπων. Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που ο λαός αναθέτει την εξουσία στους αντιπροσώπους, την χάνει. «Από τη στιγμή που κάποιος λαός αποκτήσει αντιπροσώπους δεν είναι πλέον ελεύθερος, ούτε υπάρχει». Πράγμα το οποίο ήξεραν πολύ καλά οι αρχαίοι Αθηναίοι, γι’ αυτό δεν είχαν αντιπροσώπους και θεωρούσαν τις εκλογές χαρακτηριστικό της αριστοκρατίας και της ολιγαρχίας ενώ την κλήρωσιν χαρακτηριστικό της δημοκρατίας. Αυτή την ειδοποιό διαφορά της δημοκρατίας δέχεται επίσης ο Montesquieu και ο Rousseau. Οι εκλογές άλλωστε στην Αρχαία Ελλάδα δεν είχαν σχέση με την αντιπροσώπευση, αλλά με την εκλογή των καλυτέρων, των αρίστων, στα αξιώματα στα οποία απαιτούνταν ειδικές γνώσεις, ικανότητες και πείρα.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η κριτική του Rousseau, συνεχίζεται από τον Καστοριάδη, ο οποίος σημειώνει χαρακτηριστικά: «Από την στιγμή κατά την οποία αμετάκλητα και για ορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. πέντε χρόνια), αναθέτει κανείς την εξουσία σε ορισμένους ανθρώπους, έχει μόνος του αλλοτριωθεί πολιτικά». Κριτική στην αντιπροσώπευση έχουν ασκήσει και άλλοι σύγχρονοι συγγραφείς όπως λ.χ. ο B. Barber που υποστηρίζει ότι πρέπει να συμμετέχουν όσον το δυνατόν περισσότεροι στις αποφάσεις. Κατά συνέπεια, η «αντιπροσώπευση» είναι και στη θεωρία και στην πράξη, αλλοτρίωση της κυριαρχίας των ανθρώπων. Η αλλοτρίωση εννοείται υπό τη νομική έννοια του όρου απαλλοτρίωση: μεταβίβαση ιδιοκτησίας, μεταβίβαση δηλαδή κυριαρχίας από τους ψηφοφόρους προς τα κόμματα. Συνεπώς στα σύγχρονα πολιτεύματα, τα κόμματα και η αντιπροσώπευση αποτελούν χαρακτηριστικά της ολιγαρχίας και όχι της δημοκρατίας.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Την κατάσταση αυτή είχαν διαγνώσει από τις αρχές του 20ου αιώνα ο R. Μichels και ο M. Ostrogorski,[7] οι οποίοι υπογράμμισαν την ολιγαρχική τάση των κοινοβουλευτικών πολιτευμάτων που εκδηλώνεται μέσω των κομμάτων και της αντιπροσώπευσης. Ο δεύτερος, αναλύοντας τη λειτουργία των κομμάτων στη Βρετανία και στις ΗΠΑ, διαπιστώνει την χειραγώγηση που αυτά ασκούν στους ανθρώπους, την προσφυγή τους στη διαφθορά, τη διαρκή επέκταση της επιρροής και της δύναμής τους, τον συνακόλουθο σφετερισμό της εξουσίας, τη συρρίκνωση των πρωτοβουλιών και των εξουσιών των ανθρώπων, την απίσχνανση του πολιτικού διαλόγου και του επιχειρήματος. Εν ολίγοις, o Ostrogorski, αναδεικνύει τη βασική αλήθεια ότι τα κόμματα αποβλέπουν στην ολιγαρχική οργάνωση της κοινωνίας, ότι είναι ξένα προς το δημοκρατικό πολίτευμα και εχθρικά προς την πολιτική συμμετοχή και την ισότητα.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η αντιπροσώπευση οδηγεί έτσι στην αδράνεια και απομάκρυνση των ανθρώπων από τα πολιτικά πράγματα, με συνέπεια να μην υπάρχει έλεγχος της εξουσίας και αντίσταση στις «ολοκληρωτικές» τάσεις της ολιγαρχικής και αυταρχικής διακυβερνήσεως. Αυτό συμβαίνει επειδή βασικός αντικειμενικός σκοπός των κομμάτων είναι να εμποδίσουν τους ανθρώπους να ασχολούνται και να αποφασίζουν για τα προβλήματά τους και τα προβλήματα της κοινωνίας. Η γραφειοκρατικοποίηση και η κομματοκρατία επιφέρουν την παθητικοποίηση και τη δυσκολία επικοινωνίας των ανθρώπων, που με τη σειρά τους οδηγούν στην ιδιώτευση. H πίστη στα κόμματα και η εξάρτηση από τους «αντιπροσώπους» υπονομεύει και ακυρώνει την ικανότητα των ανθρώπων να βοηθήσουν τον εαυτό τους, να λύσουν τα προβλήματά τους. Δημιουργείται λοιπόν μιά ετερόνομη κατάσταση, που δεν επιτρέπει τη συμμετοχή στη θέσπιση των νόμων και στη λήψη των αποφάσεων από την ίδια την κοινότητα, από τους ίδιους τους ανθρώπους, κατάσταση αντίθετη προς την αυτονομία και την αυτοκυβέρνηση.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Αυτή η θεσμισμένη και εσωτερικευμένη ετερονομία διαπιστώνεται και στα πανεπιστημιακά συγγράμματα: «Η ρύθμιση που περιέχουν οι κανόνες δικαίου, είναι ετερόνομη. Δηλαδή η συμπεριφορά του ανθρώπου δεν προσδιορίζεται και δεν υπαγορεύεται από τους ίδιους αλλά επιβάλλεται από άλλη βούληση, δηλαδή από το δίκαιο το οποίο τίθεται από την κρατική εξουσία».[8] Εκφράζεται δε με πλήρη σαφήνεια στον καταστατικό χάρτη του πολιτεύματος, στο Σύνταγμα, το οποίο, σύμφωνα με έγκριτο καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου «αποτελεί τη συμπυκνωμένη νομική έκφραση και αποτύπωση ενός συγκεκριμένου συσχετισμού κοινωνικοπολιτικών δυνάμεων».[9] Ο σημερινός συσχετισμός δυνάμεων ευνοεί τα κόμματα, τους ισχυρούς και τους πλούσιους, δηλαδή τους ολίγους και όχι τους πολλούς. Την αλήθεια αυτή είχαν διατυπώσει οι Σοφιστές στην κλασική Αθήνα του 5ου π.Χ. αιώνα: «το ισχύον δίκαιο σε μια κοινωνία εκφράζει το δίκαιο του ισχυροτέρου».[10] Αλήθεια που έκτοτε συγκαλύφθηκε με διάφορους τρόπους από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τους μοντέρνους θεωρητικούς του «κοινωνικού συμβολαίου». Ο D. Hume (1711-1776) άσκησε κριτική στις θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου, και γράφει χαρακτηριστικά: «σχεδόν όλα τα πολιτεύματα που υπάρχουν σήμερα ή που μαρτυρούνται από κάποιο ιστορικό κείμενο, έχουν εξαρχής θεμελιωθεί είτε σε σφετερισμό [της εξουσίας] ή κατάκτηση, είτε και στα δύο, χωρίς κάποια πρόφαση μιας πρόθυμης συναίνεσης ή θεληματικής υποταγής του λαού».[11]</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Αυτό συνεπώς που προέχει είναι η χειραφέτηση από την ολιγαρχική ιδεολογία, η αποδέσμευση από τη λογική των κομμάτων και των «αντιπροσώπων» και η συνακόλουθη προώθηση της συμμετοχής των ανθρώπων στις αποφάσεις και στη θέσπιση των νόμων, ο ουσιαστικός διαχωρισμός των εξουσιών και ο ενδελεχής έλεγχός τους. Επιβάλλεται κυρίως η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας με στελέχωσή της από τμήματα πολιτών. Με άλλα λόγια αυτό που πρέπει να τεθεί ως κύριο αίτημα είναι η συμμετοχή όλων στην εξουσία, υπό όλες τις μορφές της.</span></div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><br />
</div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;"><strong>ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ</strong></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">1. Εκτός της H. Arendt και του Κ. Καστοριάδη υπάρχουν και άλλοι μελετητές που πραγματεύονται την κρίση του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, όπως ο Lasch, Η κουλτούρα του ναρκισσισμού, μτφ. Β. Τομανάς, Θεσσαλονίκη, 1999. Του ιδίου, Η εξέγερση των ελίτ και η προδοσία της δημοκρατίας, μτφ. Β. Τομανάς, Νησίδες, Θεσσαλονίκη, 2004. K. Κράουτς, Μεταδημοκρατία, μτφ. Α. Κιουπκιολής, Εκκρεμές, Αθήνα, 2006. Κυρ. Σιμόπουλος, Η διαφθορά της εξουσίας, Αθήνα 1992.<br />
2. Πολιτικά, 4, 1294β9-11: δημοκρατικὸν μὲν εἶναι τὸ κληρωτὰς εἶναι τὰς ἀρχὰς τὸ δ’ αἱρετὰς ὀλιγαρχικὸν.<br />
3.Αριστοτέλης Πολιτικά, 3, 1275a25.<br />
4. Ἐλευθερίας ἕν μὲν τὸ ἐν μέρει ἄρχεσθαι καὶ ἄρχειν (Αριστοτέλης Πολιτικά 6, 1317b2-3).<br />
5. Για περισσότερα περί άμεσης δημοκρατίας βλ. Οικονόμου Η άμεση δημοκρατία και η κριτική του Αριστοτέλη, Αθήνα, 2007, και φυσικά τα σχετικά κείμενα του Κ. Καστοριάδη.<br />
6. Βλ. Γ. Ν. Οικονόμου, Από την κρίση του κοινοβουλευτισμού στη δημοκρατία, Παπαζήσης, Αθήνα, 2009.<br />
7. Ostrogorski, La démocratie et les parties politiques (1903), Fayard, Paris, 1993.<br />
8. Δ. Χριστοφιλόπουλος, Εισαγωγή στο δίκαιο, Αθήνα 1998, σ. 13.<br />
9. Α. Μάνεσης, «Πολιτική κρίση και κρίση της πολιτικής», Το Βήμα, 29 Ιανουαρίου 1995, σ. 11.<br />
10. Η φράση είναι του Θρασυμάχου, όπως αναφέρεται στην πλατωνική Πολιτεία (1, 338γ): φημὶ γὰρ ἐγὼ εἶναι τὸ δίκαιον οὐκ ἄλλο τί ἢ τὸ τοῦ κρείτονος συμφέρον. Bλ. και Spinoza, Πολιτική πραγματεία, κεφ. 2, 4.<br />
11. «To πρωταρχικό συμβόλαιο», στο Δοκίμια, οικονομικά-ιστορικά-πολιτικοκοινωνικά, πρόλ.-μτφ.-σχόλ. Ε. Παπανούτσος, Παπαζήσης, Αθήνα, 1979, σ. 77. Επίσης σ. 79-80. Επίσης ο Spinoza ήταν κατά του κοινωνικού συμβολαίου.<br />
——</span><br />
<br />
<span style="color: #783f04;">Δημοσιεύθηκε στο συλλογικό "Demokratie in Bewegung. Η δημοκρατία σε κίνηση", έκδ. ΑΣΚΤ, Αθήνα 2009]</span></div><div class="date" sizcache="5" sizset="118" style="text-align: left;"><span style="color: #783f04;">Αναρτήθηκε από τον/την </span><a href="http://anarmodios.wordpress.com/"><strong><span style="color: #783f04;">anarmodios</span></strong></a><span style="color: #783f04;"> στο Απριλίου 13, 2011 <em sizcache="5" sizset="119">από το <a href="http://oikonomouyorgos.blogspot.com/2011/01/h-ame.html" target="_blank"><strong>oikonomouyorgos.blogspot.com</strong></a></em></span></div></div></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-45360553266072663912011-04-10T05:52:00.001+03:002011-04-10T05:54:12.731+03:00Δελαστίκ: Πανευρωπαϊκή έρευνα δείχνει πως η διάθεση του κόσμου είναι «Μπουρλότο σε όλα»!<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhG9zCRU6jW0lKegWn3DSW0M7STBouE2wt0kxxVQUR6tzYIRU36oy_CVstgyxXlF2TeHf2q7ErsRNkfJ3MpBSk8PDQUsj7Q47ZOkzruXF9gLQy4ujiQ8nykVPHqDYUFvDjtr9_PDMF7RqA/s1600/giorgos-delastik.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" r6="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhG9zCRU6jW0lKegWn3DSW0M7STBouE2wt0kxxVQUR6tzYIRU36oy_CVstgyxXlF2TeHf2q7ErsRNkfJ3MpBSk8PDQUsj7Q47ZOkzruXF9gLQy4ujiQ8nykVPHqDYUFvDjtr9_PDMF7RqA/s1600/giorgos-delastik.jpg" /></a></div><h1 style="font-size: 30px; text-align: justify;"><span style="color: #990000;"><a href="javascript:;" onmousedown="function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
function onmousedown()
{
toggleDiv('a16076');
}
}
}
}
}
}
}
}
}
}"><span style="color: blue;">Γιώργου Δελαστίκ</span></a></span></h1><br />
<span style="color: #990000; font-size: x-large;">«Μπουρλότο σε όλα»!</span><br />
07 / 04 / 2011<br />
<br />
<div style="text-align: justify;"><span style="color: #990000;">Σήμερα δεν υπάρχουν οι φορείς ούτε για δικτατορία ούτε για επανάσταση πολύ περισσότερο. Η καταβαράθρωση όμως του κύρους των πολιτικών και όλων των θεσμών, η διάθεση του κόσμου… «μπουρλότο σε όλα!» δεν προοιωνίζεται ομαλές εξελίξεις.</span></div><div></div><div class="authorpick" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; text-align: justify;"></div><div style="text-align: justify;"><br />
<span style="color: blue;">Ισχυρότατο είναι το σοκ που υφίσταται όποιος αποπειραθεί να διαπιστώσει τις πολιτικές διαθέσεις της ευρωπαϊκής και της ελληνικής κοινής γνώμης στη σημερινή συγκυρία, όπως αυτές αποτυπώνονται σε δύο σοβαρές δημοσκοπήσεις.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Πρώτον, στο «Ευρωβαρόμετρο», τη δημοσκόπηση δηλαδή που εδώ και δεκαετίες διεξάγει η ΕΕ δύο φορές τον χρόνο σε όλα τα κράτη – μέλη της και στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Δεύτερον, σε μια μεγάλη δημοσκόπηση που διεξήγαγαν από κοινού σε πέντε μεγάλες χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Ισπανία, Πολωνία) σοβαρά έντυπα των χωρών αυτών – το γερμανικό περιοδικό «Σπίγκελ», η γαλλική «Μοντ», η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν», η ισπανική «Ελ Παΐς» και η πολωνική εφημερίδα «Γκαζέτα Βιμπόρτσα».</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Τεράστιο πολιτικό πρόβλημα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη αναδύεται: το… 93% των Ελλήνων και το 80% των Ευρωπαίων της ΕΕ των «27» δεν εμπιστεύονται τα πολιτικά κόμματα της χώρας τους!!! Αυτό αποκαλύπτει το Ευρωβαρόμετρο και επιβεβαιώνει η άλλη δημοσκόπηση, πιο πρόσφατη, με χειρότερα ποσοστά: δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς το 88% των Γερμανών, το 87% των Γάλλων, το 85% των Βρετανών, το 91% των Ισπανών, το 96% των Πολωνών!</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Απαξίωση των κυβερνήσεων στις συνειδήσεις των Ελλήνων και των Ευρωπαίων πολιτών σε πρωτοφανή ίσως επίπεδα. Αποτέλεσμα είναι το 76% των Ελλήνων που δήλωσε στη δημοσκόπηση της ΕΕ ότι δεν εμπιστεύεται την κυβέρνηση Παπανδρέου (μόνο το 21% δήλωσε ότι την εμπιστεύεται) να είναι μεν ανώτερο του μέσου όρου των «27» (67%), αλλά να υπολείπεται εκείνου των μεγάλων χωρών. Δεν εμπιστεύεται την κυβέρνησή του το 80% των Γερμανών, το 82% των Γάλλων, το 78% των Ισπανών και πάει λέγοντας. Η πολιτική που ασκούν οι κυβερνήσεις είναι καταφανές ότι προκαλεί χάσμα στις σχέσεις τους με τους πολίτες.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Δεν πιστεύουν σε τίποτα πια οι Ελληνες, αν κρίνει κανείς από τις απαντήσεις τους στο «Ευρωβαρόμετρο». Πέρα από τα κόμματα και την κυβέρνηση που προαναφέραμε, το 73% των Ελλήνων δεν εμπιστεύεται τη Βουλή, το 60% δεν εμπιστεύεται πλέον ούτε την ΕΕ, το 74% δεν εμπιστεύεται ούτε καν τον ΟΗΕ. Η άρνηση επεκτείνεται παντού: το 56% δεν εμπιστεύεται τη Δικαιοσύνη, το 79% δεν εμπιστεύεται τις μεγάλες επιχειρήσεις, το 58% δεν εμπιστεύεται τα εκκλησιαστικά ιδρύματα, το 65% δεν εμπιστεύεται τα συνδικάτα. Το 78% των Ελλήνων δεν εμπιστεύεται την τηλεόραση, το 71% τον Τύπο, το 61% το ραδιόφωνο.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Κατέρρευσε η ΕΕ στις συνειδήσεις των Ελλήνων. Το 79% πιστεύει ότι η άποψή τους δεν μετράει στην ΕΕ, το 71% θεωρεί ότι τα συμφέροντα της χώρας μας δεν λαμβάνονται υπόψη από την ΕΕ, το 64% δεν εμπιστεύεται την Κομισιόν, το 65% δεν εμπιστεύεται την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ούτε καν το ευρωκοινοβούλιο δεν εμπιστεύεται το 58% των Ελλήνων, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό κατά μέσο όρο στην ΕΕ των «27» είναι μόλις 37%. Πρόκειται για ριζική αλλαγή στάσης των Ελλήνων απέναντι στην ΕΕ, οι οποίοι έχουν πλέον την πιο εχθρική στάση απέναντι στην ΕΕ από όλες τις χώρες-μέλη της, υπολειπόμενοι ελάχιστα μόνο των Βρετανών. Και να σκεφθεί κανείς ότι μέχρι πέρυσι οι Ελληνες είχαν εμπιστοσύνη σε όλους αυτούς τους θεσμούς της ΕΕ!</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η οικονομική δυσαρέσκεια δεν έχει όρια πλέον στην Ελλάδα και στις χώρες που πλήττονται σκληρότερα από την κρίση: το… 98% (!) των Ελλήνων εκφράζει την έντονη δυσαρέσκειά του για την κατάσταση της οικονομίας της χώρας μας, όπως και το 97% των Ισπανών και το 98% των Ιρλανδών, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος της ΕΕ είναι αισθητά χαμηλότερος – 70%.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Η τραγωδία της εργασίας αποτυπώνεται στις απαντήσεις των ερωτηθέντων. Το 98% των Ελλήνων και το 99% των Ισπανών θεωρούν κακή την κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα τους, όπως και το 79% των πολιτών όλης της ΕΕ. Καμιά ελπίδα βελτίωσης της κατάστασης δεν έχουν οι Ελληνες. Το 78% προβλέπει επιδείνωση της εργασιακής και το 75% επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας μας, με μόνο το 6% να πιστεύει ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;">Για… προδικτατορικές ή προεπαναστατικές πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες θα έκαναν λόγο με αυτά τα ευρήματα σε άλλες εποχές. Σήμερα δεν υπάρχουν οι φορείς ούτε για δικτατορία ούτε για επανάσταση πολύ περισσότερο. Η καταβαράθρωση όμως του κύρους των πολιτικών και όλων των θεσμών, η διάθεση του κόσμου… «μπουρλότο σε όλα!» δεν προοιωνίζεται ομαλές εξελίξεις.</span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;"><br />
</span></div><div style="clear: both; text-align: justify;"><span style="color: blue;"></span></div><div style="text-align: justify;"><div class="pagelink" style="float: right;"><span style="color: blue;"></span></div></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: blue;"><br />
</span></div><h4 style="text-align: justify;"><span style="color: blue;"></span></h4><div style="text-align: justify;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: justify;"><span style="color: blue; font-family: Arial; font-size: x-small;"></span></div></div><div class="author" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; text-align: justify;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span class="mydiv" id="a16076" style="display: none;"><span class="ae_body"><span style="color: blue;"><b>Email:</b> <a href="mailto:prin@otenet.gr">prin@otenet.gr</a></span></span></span></div></div><div class="author" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; text-align: justify;"><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span style="color: #990000;"><span class="mydiv" style="display: none;"><span class="ae_about">Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952 και σπούδασε Ηλ/Μηχ. στην Πάτρα. Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα εξωτερικής και διεθνούς πολιτικής. Γνωρίζει δώδεκα ξένες γλώσσες. Μελέτες και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε ξένα περιοδικά.</span><span class="ae_body"><a href="http://www.hellenesonline.com/go/author/delastik/">See Authors Posts</a> (13)</span></span> </span><br />
<span style="color: #990000;"><br />
</span></div></div></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-83605367166775716792011-04-08T02:02:00.002+03:002011-04-08T11:16:00.833+03:00Re: Muslim Demographics<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="344" src="http://www.youtube.com/embed/Tugmk9MM2eE?fs=1" width="425"></iframe></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-38860259955537508702011-03-15T00:53:00.000+02:002011-03-15T00:53:08.444+02:00Γιανναράς Χρήστος - Η εύγλωττα ένοχη αποσιώπηση<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="FBL"></div><div class="FBR"></div><div class="FBA"></div><div class="ClearBoth"><div class="WideMessageBarContainer" id="mpf0_wideMsgBarPlaceholder"></div></div><div class="ClearBoth"></div><style>
.ExternalClass h1 a:hover
{background-color:#888;color:#fff ! important;}
.ExternalClass ecxdiv#emailbody ecxtable#itemcontentlist tr td div ul
{list-style-type:square;padding-left:1em;}
.ExternalClass ecxdiv#emailbody ecxtable#itemcontentlist tr td div blockquote
{padding-left:6px;border-left:6px solid #dadada;margin-left:1em;}
.ExternalClass ecxdiv#emailbody ecxtable#itemcontentlist tr td div li
{margin-bottom:1em;margin-left:1em;}
.ExternalClass ecxtable#itemcontentlist tr td a:link, .ExternalClass ecxtable#itemcontentlist tr td a:visited, .ExternalClass ecxtable#itemcontentlist tr td a:active, .ExternalClass ecxul#summarylist li a
{color:#9C8A6A;font-weight:bold;text-decoration:none;}
.ExternalClass img
{border:none;}
</style><div class="SandboxScopeClass ExternalClass" onclick="return Control.invoke('MessagePartBody','_onBodyClick',event);" style="color: black; font-family: Georgia,Helvetica,Arial,Sans-Serif; font-size: 13px; line-height: 140%; text-align: justify;"><table style="border-bottom: 0px; border-left: 0px; border-right: 0px; border-top: 0px; padding-bottom: 0px; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px; width: 100%;"><tbody>
<tr><td style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; vertical-align: top;" width="99%"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijT_HOyIG-gSdwF1bRtZ9GuxCin9gyT3WxVmyYxSin-7JBEq9FBCN7N9WxGgETNBhw4R4v4NpfIKDcu0AKN_AuMT9dMi9PbFX6HI1yCXot0FYHByCFDmAzV0cxTgwaEe6tH3Fv6zwr350/s1600/Giannaras.png" imageanchor="1" style="clear: right; cssfloat: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" q6="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEijT_HOyIG-gSdwF1bRtZ9GuxCin9gyT3WxVmyYxSin-7JBEq9FBCN7N9WxGgETNBhw4R4v4NpfIKDcu0AKN_AuMT9dMi9PbFX6HI1yCXot0FYHByCFDmAzV0cxTgwaEe6tH3Fv6zwr350/s1600/Giannaras.png" /></a> <div align="justify" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><br />
</div></td><td width="1%"><div style="text-align: justify;"><br />
</div></td></tr>
</tbody></table></div><span style="color: blue;"><div class="SandboxScopeClass ExternalClass" onclick="return Control.invoke('MessagePartBody','_onBodyClick',event);" style="color: black; font-family: Georgia,Helvetica,Arial,Sans-Serif; font-size: 13px; line-height: 140%; text-align: justify;"><hr style="border-bottom: #ccc 1px solid; border-left: #ccc 1px solid; border-right: #ccc 1px solid; border-top: #ccc 1px solid; padding-bottom: 0px; padding-left: 0px; padding-right: 0px; padding-top: 0px;" /></div></span><div class="SandboxScopeClass ExternalClass" onclick="return Control.invoke('MessagePartBody','_onBodyClick',event);" style="color: black; font-family: Georgia,Helvetica,Arial,Sans-Serif; font-size: 13px; line-height: 140%; text-align: justify;"><table id="ecxitemcontentlist" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><tbody>
<tr><td style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; line-height: 1.4em; margin-bottom: 0px;"><a href="http://yannaras.gr/2011/03/%ce%b7-%ce%b5%cf%8d%ce%b3%ce%bb%cf%89%cf%84%cf%84%ce%b1-%ce%ad%ce%bd%ce%bf%cf%87%ce%b7-%ce%b1%cf%80%ce%bf%cf%83%ce%b9%cf%8e%cf%80%ce%b7%cf%83%ce%b7/" name="1" style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif; font-size: 18px;" target="_blank"><span style="color: blue;">Η εύγλωττα ένοχη αποσιώπηση</span></a><span style="color: blue;"> </span><br />
<br />
<div style="color: #555555; font-family: Georgia,Helvetica,Arial,Sans-Serif; font-size: 13px; line-height: 140%;"><span style="color: blue;"><span>Posted:</span> 14 Mar 2011 12:29 AM PDT</span></div><div style="color: black; font-family: Georgia,Helvetica,Arial,Sans-Serif; font-size: 13px; line-height: 140%;"><span style="color: blue;">Το έγκλημα της «έσχατης προδοσίας» προτού να είναι νομικός καταλογισμός, είναι πράξη – συντελεσμένη, κοινωνικά πιστοποιούμενη. Αν σκοπιμότητες επιβάλλουν να μη λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, δεν σημαίνει ότι μπορούμε και να εξαλείψουμε τα πράγματα, τα πεπραγμένα της έσχατης προδοσίας.</span><br />
<span style="color: blue;">Προδοσία θα πει: προδίδω, παραδίδω, καταδίδω φίλο, ευεργέτη, πολύτιμο κληροδότημα σε εχθρό, αντίπαλο, άνθρωπο επίβουλο και δόλιο. Το κάνω εισπράττοντας αμοιβή, «ξεπουλάω» ιερά και όσια, για χυδαίο ατομικό συμφέρον. Και «έσχατη» προδοσία, κορύφωμα, σε υπέρτατο βαθμό προδοσία, είναι να ξεπουλάω από ιδιοτέλεια την ίδια μου την πατρίδα: Την κοινωνία που με γέννησε, τη γλώσσα που με δόμησε λογικό υποκείμενο, την ιστορική συνείδηση που με μπολιάζει αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια. Ξεπουλάω, σε αλλότρια συμφέροντα, εδάφη ή θάλασσες που δεν είναι υλική απλώς κοινή περιουσία, αλλά κοιτίδες και όρια πολιτισμού, μήτρες που γέννησαν «νόημα» βίου, πανανθρώπινα μέτρα και στόχους συλλογικότητας.<span id="ecxmore-300"></span></span><br />
<span style="color: blue;">Εσχατο έγκλημα να προδίδω την πατρίδα μου για να κερδίσω αξιώματα, αλλοδαπή υποστήριξη προκειμένου να αναρριχηθώ στην εντόπια εξουσία. ΄Η και μόνο για χρήματα. Να συμπράττω με ξενικά συμφέροντα, επίβουλη ιδιοτέλεια αλλογενών, να ξεγελάω ομόγλωσσους, ομόρριζους συμπατριώτες που με εμπιστεύονται και με τιμούν. Να τους παραδίνω ανυποψίαστους στην εκμετάλλευση και απληστία των εντολέων πατρώνων μου.</span><br />
<span style="color: blue;">Ομως, για να κριθεί ως ειδεχθής συμπεριφορά η προδοσία και έγκλημα στυγερό η «έσχατη» (της πατρίδας) προδοσία, προϋποτίθεται κοινή και προηγμένη «αίσθηση» πατρίδας, αίσθηση του «ιερού», της τιμής, της αξιοπρέπειας, της φιλίας, της εμπιστοσύνης, της ευεργεσίας. Οταν ο Αισχύλος λέει: «Τους γαρ προδότας μισείν έμαθον» (Προμηθέας Δεσμώτης 1068), συνοψίζει μια κοινή «αίσθηση», ένα συλλογικό αισθητήριο κρίσης και αξιολόγησης της ανθρώπινης ποιότητας. Για να οικοδομηθεί αυτό το κοινό αισθητήριο χρειάζονται αιώνες κοινωνικής καλλιέργειας, ενώ, για να «αποδομηθεί», δεν απαιτούνται παρά ελάχιστα χρόνια και κυβερνήσεις εντολοδόχων τσαρλατάνων.</span><br />
<span style="color: blue;">Βέβαια η «αίσθηση» πατρίδας προϋποθέτει για τον Ελληνα, τουλάχιστον και Ελληνίδα μάνα, ελληνίδα γλώσσα μητρική, παιδικά βιώματα αναστροφής με ινδάλματα ηρώων, σαρκωμένη τη γενναιότητα, την αυτοθυσία, την ασυμβίβαστη επιλογή «ελευθερία ή θάνατος» σε μυθικά και ιστορικά πρόσωπα – από τον Ηρακλή και τον Θησέα ώς τον Κολοκοτρώνη, τον Νικηταρά, τον Σαμουήλ στο Κούγκι. Πλάθεται ο αποτροπιασμός για την προδοσία με αρχέτυπα φιλοπατρίας και αυταπάρνησης, όπως και με εικόνες, οσμές, αφή της ιδιαιτερότητας του ελληνικού τοπίου, εγκεντρισμό βιωματικό σε «νόημα» της κοινωνίας του βίου που αντλείται από το έμπρακτο, σε ήθη και έθιμα, κάλλος εμπειρικής μεταφυσικής παράδοσης.</span><br />
<span style="color: blue;">Στο σημερινό εν Ελλάδι καθεστώς της προεδρευόμενης (διακοσμητικά) Κομματοκρατίας το ενδεχόμενο της έσχατης προδοσίας έχει απαλειφθεί από το Σύνταγμα – αναφέρεται μόνο στο πρόσωπο του απογυμνωμένου από κάθε πολιτική ευθύνη Προέδρου της Δημοκρατίας!</span><br />
<div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span style="color: blue;">Φανερά και ομολογημένα έχουν συμφωνήσει μεταξύ τους τα κόμματα την απόλυτη απαγόρευση χρήσης του όρου «έσχατη προδοσία», σε οποιαδήποτε περίπτωση. Ακόμα κι όταν πρόκειται για κλοπή δημόσιου χρήματος προορισμένου για την αγορά αμυντικού εξοπλισμού της χώρας (αεροπλάνων, υποβρυχίων, αρμάτων μάχης) ή όταν υπογράφει πρωθυπουργός την παραίτηση της χώρας από το κυριαρχικό δικαίωμα υποθαλάσσιων ερευνών στα χωρικά ύδατα (ακόμα και στο Ιόνιο), όπως και από το δικαίωμα να υψώνεται σημαία σε οποιαδήποτε βραχονησίδα του Αιγαίου, ή για τη συναίνεση και προπαγανδιστική στήριξη σχεδίου εξάλειψης της ελληνικότητας της Κύπρου (του Σχεδίου Ανάν) κ. λπ. κ. λπ.</span></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span style="color: blue;">Θα είχε τεράστια σημασία για την αξιοπιστία και λειτουργικότητα του πολιτικού συστήματος η συνταγματική πρόβλεψη της «έσχατης προδοσίας», με ταυτόχρονη πρόνοια ενδεχόμενης αμνήστευσης προσώπων για το κορυφαίο αυτό των αντικοινωνικών εγκλημάτων, και όχι αποσιωπώντας το έγκλημα. Για να επουλώσει ο «εθνάρχης» Καραμανλής τις πληγές του αδελφοκτόνου σπαραγμού που προκάλεσε η ένοπλη ανταρσία του ΚΚΕ, δεν αρκέστηκε στη γενική αμνηστία. Νομιμοποίησε την ανταρσία, δηλαδή τον θεσμό (το κόμμα), που το καταστατικό του επιβάλλει να στοχεύει πάντοτε στην ανταρσία: στην κατάλυση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, στον ολοκληρωτισμό της «δικτατορίας του προλεταριάτου». Ετσι στέρησε ο «εθνάρχης» την Ελλάδα από τη δυνατότητα η πολιτική δυναμική της Αριστεράς να υπηρετεί τίμια τη δημοκρατία, να είναι αληθινά κοινωνιοκεντρική.</span></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span style="color: blue;">Γι’ αυτό δεν υπάρχει και συνταγματικό περιθώριο να ελεγχθούν, να καταδικαστούν ή να αμνηστευθούν, και τα καμώματα του σημερινού, απελπιστικά μειονεκτικού, πρωθυπουργού μας: Θα άξιζε να διερευνηθεί δικαστικά το περιεχόμενο των επαφών του με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (με τον Paul Thomsen, δύο μήνες πριν από την ανάληψη της πρωθυπουργίας, και με τον Dominique Strauss-Kahn, λίγο μετά την ανάληψη). Αν μπορούν να συσχετιστούν αυτές οι τόσο έγκαιρες (με πρεμούρα που εκπλήσσει) επαφές (και μάλιστα, εν αγνοία των Βρυξελλών) με την εν συνεχεία παράδοσή του άνευ όρων στην τρόικα, δηλαδή στη συνταγή «θεραπείας» της ελληνικής οικονομίας με βάση τα πιο απάνθρωπα μέτρα αχαλίνωτου νεοφιλελευθερισμού. Θα άξιζε να διευρευνηθεί ο συσχετισμός, μήπως και στοιχειοθετεί το ενδεχόμενο, η άνευ όρων υποταγή στον εφιάλτη να ήταν έγκαιρα εντεταλμένη και οι εντολοδόχοι ακόμα πιο έγκαιρα επιλεγμένοι.</span></div><div style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none;"><span style="color: blue;">Παρά τη μεθοδική, πολύχρονη προσπάθεια να απαλειφθεί από το λεξιλόγιο των σημερινών Ελλήνων το σημαίνον «έσχατη προδοσία», έχει ζωτική σημασία να πιστοποιηθεί το πεπραγμένο σημαινόμενο. Το να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, είναι ο ρεαλιστικότερος προσδιορισμός της ελευθερίας. Η έμπρακτη απόδειξη αυτοσεβασμού και αξιοπρέπειας.</span></div></div></td></tr>
</tbody></table></div></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-43288005277468238082011-03-01T15:33:00.002+02:002011-03-01T15:39:34.017+02:00Ο Μήτσος ο ΠΑΣΟΚΟΣ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><a href="http://s.enet.gr/resources/2011-02/el280211p010-thumb-large.jpg" title=""" "><span style="color: blue; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL; mso-no-proof: yes; text-decoration: none; text-underline: none;"><shapetype coordsize="21600,21600" filled="f" id="_x0000_t75" o:preferrelative="t" o:spt="75" path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe" stroked="f"><stroke joinstyle="miter"></stroke><formulas><f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0"></f><f eqn="sum @0 1 0"></f><f eqn="sum 0 0 @1"></f><f eqn="prod @2 1 2"></f><f eqn="prod @3 21600 pixelWidth"></f><f eqn="prod @3 21600 pixelHeight"></f><f eqn="sum @0 0 1"></f><f eqn="prod @6 1 2"></f><f eqn="prod @7 21600 pixelWidth"></f><f eqn="sum @8 21600 0"></f><f eqn="prod @7 21600 pixelHeight"></f><f eqn="sum @10 21600 0"></f></formulas><path gradientshapeok="t" o:connecttype="rect" o:extrusionok="f"></path><lock aspectratio="t" v:ext="edit"></lock></shapetype></span></a><span lang="EN-US" style="mso-ansi-language: EN-US;"></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLots2oO4BuN0YX4cmLv3iLtfBRBBRZHKqKB-uJ0z8-h5wjC32ctsUndaWF-KB3w2k0TxRJLp62fN1MCR8YHRi3D7UwqwB9i-asbT8OTRaJxOnnu4ZKbmDRp_LlMKPiDAA18YWqOliiDA/s1600/el280211p010-thumb-large.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: #274e13;"><strong><img border="0" height="65" l6="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLots2oO4BuN0YX4cmLv3iLtfBRBBRZHKqKB-uJ0z8-h5wjC32ctsUndaWF-KB3w2k0TxRJLp62fN1MCR8YHRi3D7UwqwB9i-asbT8OTRaJxOnnu4ZKbmDRp_LlMKPiDAA18YWqOliiDA/s320/el280211p010-thumb-large.jpg" width="320" /></strong></span></a></div><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Ο Μήτσος ο ΠΑΣΟΚΟΣ είναι σήμερα 65-66 χρονώ. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Από νέος πρασινοφρουρός, εξ ου και το παρανόμι, αλλά με νου και γνώση. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13;"><strong><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">Δεν σπατάλησε τις δυνάμεις του, εκεί στη δεκαετία '75-'85, όπως εμείς οι υπόλοιποι στις αφισσοκολλήσεις, τα αμφιθέατρα και τις στρατολογήσεις, πιο </span><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">μπασμένος στην πιάτσα ο Μήτσος, εργατόπαιδο άλλωστε, έχτιζε μεθοδικά τα «κονέ του»! Κόλλαγε πού και πού και καμμιά αφίσσα για να 'χει μούτρα να δει τον Λαλιώτη, τσακωνόταν και με τους Κνίτες για να 'χει να το λέει, αλλά κυρίως ο Μήτσος ο ΠΑΣΟΚΟΣ ήτανε «κώλος (όπως απεδείχθη) και βρακί» με τους τοπάρχες του ΠΑΣΟΚ καθώς και «σταθερή βάση» </span><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">για τους «πρωτοκλασσάτους» του κινήματος, καταπώς είχαν ήδη αρχίσει να αποκαλούνται τα ανώτερα στελέχη της πράσινης ανάπτυξης (του κόμματος)... </span></strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>***** </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Με όλα αυτά, όταν το ΠΑΣΟΚ πήρε την εξουσία το 1981, ο Μήτσος ο ΠΑΣΟΚΟΣ ήταν απ' τους πρώτους που διορίσθηκαν σε κρατική Βιομηχανία -κάργα φέρελπι εκείνη την εποχή για την οικονομία. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Ο Μήτσος έπιασε δουλειά εργάτης, δαγκωτό ΠΑΣΚΕ και, βεβαίως, συνέχισε τον χαβά του με τα «κονέ». </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Από εργατομικροαστική οικογένεια του Βύρωνα ο Μητσάρας, είχε ο πατέρας του μια ταβέρνα, άρχισε ο Μήτσος να δουλεύει ο ίδιος το μαγαζί - να ξεκουραστεί κι ο γέρος, δούλευε έως αργά τη </strong></span><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>νύχτα, πήγαινε το πρωί στην κρατική Βιομηχανία για... ύπνο! Ω, ναι! κανόνισε με τα κονέ του ο δουλευταράς μας να σκάει μύτη το πρωί, να χτυπάει κάρτα, 6.15', κι ύστερα να την πέφτει σε μια κόζι γωνίτσα έως τις 12.00. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Στις 12.00 ξύπνημα και φρέσκος φρέσκος καφεδάκι με τα άλλα τα παιδιά, εκτιμήσεις πώς πάει το «κίνημα» και, πάνω απ' όλα, κονέ! Κατά τις 2.00 χτύπαγε κάρτα ο Μήτσος </strong></span><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>μια βόλτα απ' το κόμμα και τους μεγάλους, σπίτι, φαγάκι κι ύστερα δουλειά στο ταβερνάκι. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>.................................... </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Αρχισε να φτιάχνεται οικονομικώς ο Μήτσος, και κοινωνικώς; παράγων! Διόρισε κι ένα ανηψάκι του (κι αργότερα άλλο ένα) στην ίδια κρατική (την έρμη) Βιομηχανία, η οποία στο μεταξύ είχε αρχίσει να πηγαίνει κατά διαβόλου. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13;"><strong><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">Οχι λόγω Μήτσου μόνον, αλλά και λόγω ανωτέρας βίας, ήγουν </span><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">προς χάριν των ιδιωτών αντιπροσώπων που έφερναν στη χώρα προϊόντα σαν αυτά που παρήγαγε η εγχώρια παραγωγή. </span></strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Επί Μητσοτάκη ο Μήτσος απολύθηκε. Αποζημιώθηκε -δεν είχε ακόμα τότε περικόψει τις αποζημιώσεις το ΠΑΣΟΚ, αλλά η απόλυση, απόλυση! </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Ανέβηκε ο δικός μας στα κάγκελα και μαζί του κι εμείς, κνίτες, πρώην ρηγάδες, καλοκάγαθοι ΠΑΣΟΚΟΙ, αναρχικοί, όλοι για του Μήτσου το ψωμί -κάναμε όλοι το σωστό, έπεσε ο Μητσοτάκης, </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13;"><strong><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">επαναπροσελήφθη ο Μήτσος (πήρε κι αύξηση), ψυχορραγούσε η βιομηχανία, ούτε για ύπνο δεν πήγαινε πλέον σε δαύτην ο Μητσάρας, άλλος τού χτύπαγε την κάρτα, βελτίωσε τα «κονέ» του, έγινε εκσυγχρονιστής, είχε και τις πληροφορίες του -έσπρωξε τα λεφτά του στο χρηματιστήριο σε κάτι μετοχές ΕΠΕΡΑ, βγήκε εγκαίρως με τα λεφτά του δεκαπλασιασμένα, </span><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">έκλεισε την ταβέρνα του γέρου του, άνοιξε ρεστοράν, πήρε και σπίτι απ' την Εργατική Κατοικία -παρ' ότι η οικογένεια είχε σπίτι, απ' τα παλιά μάλιστα του Βύρωνα, όμως «κονέ» ο Μήτσος, </span><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;">κάπως τα μπουρδούκλωσε, κάπως τα βόλεψε, άλλωστε πανταχού υπάρχοντες οι «σύντροφοι», ο Μήτσος, όχι μόνον πήρε σπίτι τζαμπέ, αλλά και ουδέποτε κατέβαλε το γλίσχρο τίμημα που του αναλογούσε γι' αυτήν την παροχή -«άσ' τους να κουρεύονται»... </span></strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Καπάκι ιδιωτικοποιείται η βιομηχανία που (δεν) δούλευε ο Μήτσος ο ΠΑΣΟΚΟΣ τα 33 συναπτά έτη που πήγαινε εκεί για ύπνο, και βρίσκεται ο Μητσάρας συνταξιούχος με 2.500 ευρουδάκια σύνταξη στην τσέπη, βρέξει-χιονίσει. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Σήμερα ο Μήτσος ο πρώην πρασινοφρουρός είναι πρώην εκσυγχρονιστής, φανατίλα με τον Γιωργάκη, κάτοχος Μη-Κυβερνητικής-Οργάνωσης, γνωστός ιδιοκτήτης γευσιγνωστικού εστιατορίου και κονομημένος. </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Οταν μεθάει βρίζει τον λαό, οι κοπρίτες, μαζί τα φάγαμε, του φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι, σιχτιρίζει την Αριστερά που δεν έχει προτάσεις για τίποτα, ο γιος του δεν θέλει ούτε να τον δει και οι περισσότεροι απ' όσους αντάμωσε στη ζωή του λένε γι' αυτόν: «χέσ' τον τον μαλάκα». </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #274e13; font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"><strong>Νομίζω ότι και η Ελλάς ευγνωμονούσα αυτό το επίγραμμα θα χαράξει επιτύμβιο στον τάφο του Μήτσου: «Χέσ' τον τον Μαλάκα»... </strong></span></div><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 6pt 0cm; text-align: justify;"><span style="font-family: 'Times New Roman','serif'; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-fareast-language: EL;"></span><span style="font-family: Calibri;"><span style="font-size: x-small;"><strong><span style="color: red;">ΠΗΓΗ: </span></strong><a href="http://s.enet.gr/resources/2011-02/el280211p010-thumb-large.jpg"><strong><span style="color: red;">http://s.enet.gr/resources/2011-02/el280211p010-thumb-large.jpg</span></strong></a></span><span style="color: red; font-size: x-small;"><strong> </strong></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt 206.95pt; text-align: justify;"><br />
<strong><span style="color: red;"></span></strong></div></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-41445250147447502542010-10-04T20:21:00.000+03:002010-10-04T20:21:35.135+03:00Τσιαντής Κώστας- ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US"><span style="font-size: large;">Από το 2ο Κεφάλαιο (βιβλιογραφική ανασκόπηση) του Μέρους ΙΙ του ανέκδοτου βιβλίου μας</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><span lang="EN-US"><span style="color: #b45f06; font-size: x-large;">ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ: ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ</span></span></div><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"><span style="color: #b45f06; font-size: large;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; font-size: 11pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="color: #b45f06;">Κεφάλαιο 2. ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;">1. Η συστημική θεωρία.</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;">2. Πολιτικο-οικονομικές θεωρίες της κρίσης</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>2.1. Η μαρξιστική κατεύθυνση</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>2.2. Η νεοφιλελεύθερη και νεοσυντηριτική κατεύθυνση</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;">3. Τεχνολογικο-οικονομικές θεωρίες του Διεθνούς Συστήματος </span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;">3.1. Γενικά</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>3.2. Η θεωρία των μεγάλων κυμάτων </span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>3.3. Η θεωρία του διεθνούς πιστωτικού συστήματος. </span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;">4. Οι θεωρίες για την εξέλιξη της κοινωνίας και των αξιών</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>4.1. Γενικά- Η κοινωνιολογική έννοια της κρίσης.</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>4.2. Η θεωρία της μεταβιομηχανικής κοινωνίας</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="font-size: small;"><span style="color: #b45f06;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>4.3. Οι θεωρίες της αλλαγής των αξιών</span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: "Arial", "sans-serif"; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-size: 10.0pt;"><span style="color: #b45f06; font-size: small;">5. Φυλογενετικη και οντογενητική θεώρηση της κρίσης-Η ηθολογία του Λόρεντς</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div></span></span><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: center;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">1. Η συστημική θεωρία</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">1. Κοινός τόπος σε όλες τις σύγχρονες θεωρίες της κρίσης είναι η έννοια του συστήματος </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[1]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[2]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Η έννοια αυτή που επιβάλλεται από το γεγονός της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας, συνιστά πλέον προϋπόθεση για την κατανόηση και τον έλεγχο οποιασδήποτε άλλης θεωρίας. Λόγω της "ευριστικής και προγνωστικής τους εμβέλειας" οι συστημικές θεωρίες χρησιμοποιούνται και από τις άλλες θεωρίες της κρίσης, πράγμα που δικαιολογεί το γιατί ξεκινάμε απ' αυτές. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Με βάση το "σύστημα", που θεωρείται πάντα ως λειτουργικό σύνολο υποσυστημάτων </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[3]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">, η κρίση μπορεί να διακριθεί: α) στην κρίση του οικονομικού συστήματος, β) στην κρίση του πολιτικο /διοικητικού συστήματος </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[4],</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> και γ) στην κρίση του κοινωνικο /πολιτιστικού συστήματος </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[5]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [6]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [7]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Ως κεντρική έκφραση των συστημικών θεωριών μπορεί να θεωρηθεί η συστημική θεωρία του Deutsch. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. Η συστημική θεωρία του Deutsch λαμβάνει αφετηρία της τις λειτουργίες ενός κοινωνικού σχηματισμού, όπως είναι η διατήρηση προτύπων, η προσαρμογή στο περιβάλλον, η επιδίωξη στόχων, η ολοκλήρωση [συνοχή]</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [8]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">, η αλλαγή στόχων και η αυτοδιοίκηση . "'Ενα πολύ αναπτυγμένο σύστημα", σύμφωνα με τον Deutsch, "πρέπει να είναι σε θέση να αλλάζει ένα ικανό μέρος της ίδιας της δομής του χωρίς να χάνει τη βασική του συνεκτικότητα και<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>μια ελάχιστη βασική συνέχεια". </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Τα συστήματα που είναι ικανά για τέτοιες αλλαγές είναι βασικά εκείνα που είναι επιδεκτικά μαθήσεως, με την έννοια της ετοιμότητας για προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Κρίση υπάρχει σε "μια κατάσταση, στην οποία η μέχρι τώρα συμπεριφορά κάποιων πρωταγωνιστών πρέπει να μεταβληθεί υπό την πίεση του χρόνου, εάν σκοπεύεται να αποφευχθεί μια πολύ μεγάλη απώλεια ή βλάβη για το σύστημα (κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό, οικονομικό, κτλ.)". Επομένως, το σύστημα ευρίσκεται στην ανάγκη να προχωρήσει στη λήψη κυριαρχικών αποφάσεων υπό την πίεση του χρόνου. Ο χρόνος λήψης των αποφάσεων και η ποιότητά τους εξαρτώνται από την πληροφοριακή ικανότητα του συστήματος. Συστήματα που έχουν ανεπαρκείς πληροφοριακούς διαύλους, δεν είναι σε θέση να αναπτύξουν αντι-δράσεις και δυσκολεύονται να ελέγξουν την εκδήλωση και την όξυνση της κρίσης. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Στη συστημική κρίση των "ανοιχτών κοινωνιών" παρούσα είναι πάντα "η ύπαρξη μιας σχεδόν, ισόρροπης σχέσης μεταξύ του βάρους των πιέσεων από το περιβάλλον και τις πληροφοριακής ικανότητας του συστήματος". Στις δημοκρατικές αυτές κοινωνίες (εντός των οποίων έχουν αναπτυχθεί η κοινωνία των πολιτών, οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι δίαυλοι επικοινωνίας του πολιτικού συστήματος με το περιβάλλον), η παραπάνω σχέση επιτρέπει τη διαρκή προσαρμογή του πολιτικού συστήματος στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και τα πιεστικά αιτήματα του περιβάλλοντος. Το αποτέλεσμα είναι, μέσα από <i style="mso-bidi-font-style: normal;">συστημικές</i> δομικές αλλαγές να επιτυγχάνεται ο έλεγχος της κρίσης και η διατήρηση της συνέχειας του συστήματος μέσα στις αλλαγές </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[9]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3. "Σύμφωνα με τη συστημική θεωρία", γράφει ο Habermas, "μια κρίση εμφανίζεται όταν η δομή ενός κοινωνικού συστήματος επιτρέπει λιγότερες δυνατότητες για επίλυση προβλημάτων σε σχέση μ' εκείνες που είναι αναγκαίες για τη συνέχιση της ύπαρξης του συστήματος. Με την έννοια αυτή, οι κρίσεις θεωρούνται ως έμμονες διαταραχές της <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ολοκλήρωσης του συστήματος </i></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[10]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [11].</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Αναζητώντας το αίτιο που παράγει τις κρίσεις στα κοινωνικά συστήματα καθώς και τα όρια της συστημικής θεωρίας της κοινωνίας, ο Habermas κάνει τη διάκριση μεταξύ συστημικής ολοκλήρωσης και κοινωνικής ολοκλήρωσης παρατηρώντας ότι: "Οι κρίσεις στα κοινωνικά συστήματα δεν παράγονται μέσω τυχαίων μεταβολών στο περιβάλλον, αλλά μέσω δομικά κληρονομημένων επιταγών του συστήματος που είναι ασυμβίβαστες και δεν μπορούν ιεραρχικά να ολοκληρωθούν. Δομικά κληρονομημένες αντιθέσεις μπορούν, φυσικά, να προσδιοριστούν μόνο όταν είμαστε ικανοί να προσδιορίσουμε δομές σημαντικές για τη συνέχεια της ύπαρξης. Τέτοιες ουσιαστικές δομές πρέπει να είναι διακρίσιμες από άλλα στοιχεία του συστήματος, τα οποία μπορούν να μεταβληθούν χωρίς το σύστημα να χάσει την ταυτότητά του. Η δυσκολία για να προσδιορίζονται έτσι καθαρά τα όρια των κοινωνικών συστημάτων και η εμμονή των συστημάτων αυτών στη γλώσσα της συστημικής θεωρίας, εγείρουν κατά τον Habermas θεμελιώδεις αμφισβητήσεις σχετικά με τη αποτελεσματικότητα (χρησιμότητα) της συστημικής έννοιας της κρίσης" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[12]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Ποιό είναι το όριο της συστημικής θεωρίας; Σε τί διαφέρει ένα κοινωνικό σύστημα από έναν οργανισμό; Πώς η συστημική αλλαγή συνδέεται με την κρίση και με τη διατήρηση της συνέχειας, της ταυτότητας ενός συστήματος; Κατά τί οι αξιακοί στόχοι διαφοροποιούνται ανάμεσα σε έναν οργανισμό και στο κοινωνικό σύστημα; Ο Habermas απαντά ως εξής: "Επειδή οι οργανισμοί έχουν διακεκριμένα χωρικά και χρονικά όρια, η συνεχιζόμενη ύπαρξή τους χαρακτηρίζεται από αξιακούς στόχους που διαφοροποιούνται μόνο μέσα σε εμπειρικά προσδιορίσιμα περιθώρια. Τα κοινωνικά συστήματα, αντίθετα, μπορούν να επιβεβαιώσουν την ύπαρξή τους σε ένα υπερσύνθετο περιβάλλον μετατρέποντας είτε τα στοιχεία του συστήματος είτε τους αξιακούς στόχους, ή και τα δύο, προκειμένου να διατηρήσουν τον εαυτό τους σε ένα νέο επίπεδο ελέγχου. Αλλά όταν τα συστήματα διατηρούν τον εαυτό τους αλλάζοντας συγχρόνως τόσο τα όριά τους όσο και τη δομική τους συνέχεια, η ταυτότητά τους ξεθωριάζει. Η μετατροπή ενός και του αυτού συστήματος μπορεί εξίσου καλά να θεωρηθεί ως μαθησιακή διαδικασία και αλλαγή ή ως διαλυτική διαδικασία και κατάρρευση του συστήματος. [...]. Φυσικά, δεν είναι όλες οι συστημικές αλλαγές σε ένα κοινωνικό σύστημα κρίσεις. Το περιθώριο ανεκτικότητας εντός του οποίου οι αξιακοί στόχοι ενός κοινωνικού συστήματος μπορούν να διαφοροποιούνται χωρίς να θέτουν σε κρίσιμο κίνδυνο τη συνέχεια της ύπαρξής του ή την απώλεια της ταυτότητάς του προφανώς δεν μπορεί να συλληφθεί από την αντικειμενίστικη οπτική της συστημικής θεωρίας" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[13]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Πώς συνάπτονται όμως με την κρίση οι αλλαγές που σημειώνονται στο επίπεδο της κοινωνικής ολοκλήρωσης; Και πώς διαφοροποιούνται από τις αλλαγές στο επίπεδο της ολοκλήρωσης του συστήματος </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[14]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">; Ο Habermas απαντά ως εξής:</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">"Τα συστήματα δεν παρουσιάζονται σαν υποκείμενα° όμως <i style="mso-bidi-font-style: normal;">μόνο</i> υποκείμενα, σύμφωνα με την προ-τεχνική τους χρήση, μπορούν να ενταχθούν στις κρίσεις. Έτσι, μόνο όταν μέλη μιας κοινωνίας βιώνουν τις δομικές μετατροπές ως κρίσιμες για την συνέχιση της ύπαρξης και αισθάνονται την κοινωνική τους ταυτότητα να απειλείται μπορούμε να μιλάμε για κρίσεις. Διαταραχές της ολοκλήρωσης του συστήματος θέτουν σε κίνδυνο τη συνέχεια της ύπαρξης μόνο στην έκταση που διακυβεύεται η <i style="mso-bidi-font-style: normal;">κοινωνική ολοκλήρωση</i>, δηλαδή, όταν οι συναινετικές βάσεις των κανονιστικών δομών προσβάλλονται τόσο πολύ που η κοινωνία γίνεται αναιμική. Καταστάσεις κρίσεων προϋποθέτουν μια μορφή<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αποσύνθεσης του κοινωνικού θεσμού" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[15]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">4. Στις συστημικές θεωρίες της κρίσης διακρίνουμε δύο δρόμους ανάλυσης: α) τον <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">επαγωγικό</b>, που ξεκινάει από τα επί μέρους εθνικά κράτη και πορεύεται προς το διεθνές σύστημα, και β) τον <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">απαγωγικό</b>, που ξεκινάει, αντίστροφα, από το διεθνές σύστημα (παγκόσμια αγορά) και πορεύεται προς τα επιμέρους εθνικά κράτη. Στην προσέγγιση αυτή θα δανειστούμε την εκτενή και εμπεριστατωμένη εισαγωγή των Κατσούλη και Ράσκε από το δίτομο έργο τους: "Τα πολιτικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης".</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Ξεκινώντας το ερώτημα της κρίσης από τα επιμέρους εθνικά κράτη, οι Κατσούλης και Ράσκε διακρίνουν στις "θεωρίες της κρίσης" τρεις βασικές κατευθύνσεις: α) Τις "πολιτικές" θεωρίες της κρίσης (μαρξιστική και νεοφιλελεύθερη), που διερευνούν το ερώτημα της κρίσης επαγωγικά, β) Τις "οικονομικές" θεωρίες της κρίσης, που διερευνούν το φαινόμενο της κρίσης απαγωγικά, και γ) Τις θεωρίες της κρίσης που συνάπτονται με τις θεωρίες εξέλιξης της κοινωνίας και αλλαγής των αξιών.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"><span style="font-size: large;">2. Πολιτικές θεωρίες της κρίσης</span> </span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2.1 Η μαρξιστική κατεύθυνση</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> 1. Για την ορδόδοξη μαρξιστική- λενινιστική κατεύθυνση το φαινόμενο της κρίσης είναι ενδογενές και νομοτελειακό στον καπιταλισμό. Η όξυνση της κρίσης είναι αναπόφευκτη (Stamokap) και η υπέρβασή της προαπαιτεί τη σύμπηξη ενός "λαϊκού μετώπου" για ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Όπως γράφουν οι Κατσούλης και Ράσκε, οι κρίσεις κατά την ορθόδοξη μαρξιστική- λενινιστική άποψη θεωρούνται βασικά κρίσεις παραγωγής. Εκδηλώνονται σε περιοδικές και επανερχόμενες κυκλικές κρίσεις που απορρέουν από τις διαταραχές σε όλο το σύστημα παραγωγής και διανομής του (υπερ)προϊόντος όπως και από τις επαναλαμβανόμενες καταστροφές κεφαλαίων και τη συνακόλουθη (μερική) αποχή από επενδυτικές επενδύσεις. Οι κρίσεις αυτές θεωρούνται ως νομοτελειακό φαινόμενο και οδηγούν (νομοτελειακά) στην κοινωνική επανάσταση, η οποία όμως καθυστερεί λόγω των παρεμβάσεων του κράτους στις παραγωγικές, διανεμητικές και επενδυτικές διαδικασίες. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. Διαφοροποίηση της ορθόδοξης μαρξιστικής τάσης, αλλά και συνέχεια αυτής <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αποτελούν οι <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">νεομαρξιστικές θεωρίες</b> περί της <b>πολιτικής</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίσης του κράτους</b> (Πουλαντζάς), ή του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πολιτικού/διοικητικού συστήματος</b> (Offe) και του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πολιτιστικού/ κανονιστικού συστήματος </b>(Habermas). Για τις θεωρίες αυτές <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">οι αντιθέσεις και τα αδιέξοδα του ύστερου καπιταλισμού συμπυκνώνονται στο πολιτικό πεδίο</b>. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Για τον Πουλανζτά η "δομική" κρίση, η κρίση του κράτους, αποτελεί συμπύκνωση τριών άρρηκτα συνεκδηλούμενων κρίσεων- της <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">οικονομικής, πολιτικής και ιδεολογικής. </b>Η σύνθετη αυτή κρίση προσβάλλει το σύνολο των κοινωνικών σχέσεων και- λόγω κυρίως της διεθνοποίησης του κεφαλαίου- είναι δυνατόν προσωρινά να ξεπεραστεί χωρίς να εξελιχθεί σε "κρίση ηγεμονίας" ή "δομική κρίση" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[16]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Για τον Offe υπάρχει μια κυρίαρχη οργανωτική αρχή των κοινωνικών διαδικασιών στον καπιταλισμό και αυτή είναι <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">οι ανταλλακτικές σχέσεις</b>. Διακρίνει μεταξύ <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίσεων μορφής και κρίσεων περιεχομένου</b>. Οι κρίσεις μορφής είναι βασικά<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> οικονομικές- </b>κρίσεις του "οικονομικού συστήματος"- και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">απαιτούν τη διορθωτική</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παρέμβαση του πολιτικού/ διοικητικού συστήματος και του κανονιστικού συστήματος</b>. Με την αυξανόμενη παρέμβαση του κράτους η ευθύνη της λειτουργίας του οικονομικού συστήματος μεταφέρεται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">από την αγορά στην πολιτική</b>. Οι οικονομικές κρίσεις εμφανίζονται έτσι ως κρίσεις πολιτικές/ διοικητικές. Την εξασφάλιση τώρα των όρων συσσώρευσης του κεφαλαίου δεν τη φέρνει η αγορά αλλά το πολιτικό/ διοικητικό σύστημα. Με τον τρόπο αυτό η κρίση μετατρέπεται σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση νομιμοποίησης</b> εάν το πολιτικό/ διοικητικό σύστημα δεν κατορθώσει να "διαμορφώσει το κατάλληλο πλαίσιο για την αξιοποίηση του κεφαλαίου" και συγχρόνως να πετύχει "να διανείμει ορθολογικά και δίκαια το κοινωνικό προϊόν". Με την έννοια αυτή "το κράτος διεισδύει σε περιοχές της οικονομικής και γενικότερα της παραγωγικής δραστηριότητας που στον φιλελεύθερο καπιταλισμό είτε ανήκαν στην αγορά είτε δεν είχαν αυτονομηθεί (Παιδεία- Έρευνα- Συγκοινωνίες- Πρόνοια- Ασφάλιση κτλ.)". Έτσι οδηγούμεθα σε μιαν <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αλλαγή της υφής του καπιταλισμού</b>, εντός του οποίου οι κρίσεις "δεν είναι ή δεν βιώνονται ως οικονομικές κρίσεις αλλά, κυρίως, ως πολιτικές/ διοικητικές κρίσεις" (κρίσεις περιεχομένου) </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[17]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [18]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η προσαρμοστική αυτή δυνατότητα του καπιταλιστικού συστήματος έθεσε σε ένα άλλο επίπεδο το ζήτημα της νομιμοποίησης της πολιτικής εξουσίας. Μείωσε το χώρο επενέργειας της ανταλλακτικής σχέσης και έκανε το κράτος "να προσφέρει σε μια συνεχώς αυξανόμενη βάση αξίες χρήσεις (Παιδεία- Υγεία- Πρόνοια- έργα υποδομής κτλ.), αποβλέποντας στην "διάχυτη αφοσίωση των μαζών" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[19]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Στον καπιταλισμό για τον Habermas <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">η ανταλλακτική σχέση ορίζει τα όρια μέσα στα οποία ένα σύστημα είναι ικανό να "μαθαίνει" χωρίς να χάνει την "ταυτότητά" του </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[20]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Στην οργανωτική αυτή αρχή ο Habermas <b>εντάσσει κάθε είδους οικονομικές-παραγωγικές σχέσεις, το ίδιο όπως και τις κανονιστικές δομές,</b> δηλαδή: "όλες εκείνες τις αξίες και στάσεις που λειτουργικά συνδέονται και ανήκουν στον συγκεκριμένο κοινωνικό σχηματισμό". Η πραγματική κρίση του συστήματος επέρχεται όταν η οργανωτική αρχή φτάσει στα όριά της πέρα από τα οποία είναι αδύνατον να συνεχιστεί η πραγματική "μάθηση" χωρίς το σύστημα να χάσει την "ταυτότητά" του -μια απώλεια που θέτει σαφή θεσμικά όρια στην πηδαλιουχική ικανότητα του πολιτικού συστήματος" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[21]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Αναφερόμενος <b>στη νέα φάση του καπιταλισμού</b> ο Habermas επισημαίνει τη διαφορετική σημασία που αποκτούν για το σύστημα τα υποσυστήματα. Κατά τη φάση αυτή<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">: </b>(1)<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> το οικονομικό υποσύστημα, χάνει σε σημασία, </b>(2)<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> το πολιτικό/ διοικητικό, κατέχει κυρίαρχη θέση, </b>και (3)<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> το κοινωνικό/ πολιτιστικό, αυξάνει σε σημασία. </b></span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Οι κρίσεις που εκδηλώνονται στα επίπεδα αυτά του συστήματος μπορεί να είναι: α) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίσεις συστημικές</b>, οπότε εμφανίζονται ως <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">οικονομικές</b> (κρίσεις στο οικονομικό σύστημα) ή ορθολογικές (κρίσεις στο πολιτικό σύστημα), και β) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίσεις ταυτότητας</b>, οπότε εμφανίζονται ως <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίσεις νομιμοποιητικές</b> (κρίσεις στο πολιτικό σύστημα) ή <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίσεις κινήτρων</b> (κρίσεις στο κοινωνικο/πολιτιστικό σύστημα). </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η κρίση κινήτρων ουσιαστικά είναι<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> κρίση αξιών</b>. "Οι αξίες της βιομηχανικής κοινωνίας (εργατικότητα, ευθύνη, εγκράτεια, πειθαρχία κτλ.) [που ενέπνευσε ο προτεσταντικός ασκητισμός] υποχωρούν και στη θέση τους εμφανίζονται νέες όπως: καταναλωτισμός, απαίτηση για περισσότερο ελεύθερο χρόνο, κοινωνικές σχέσεις κτλ.., αξίες δηλαδή και στάσεις που έρχονται σε αντίθεση με το ασκητικό πνεύμα (προϋπόθεση της διαδικασίας πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου) εξυπηρετούν όμως τις (σύγχρονες) ανάγκες αξιοποίησης του κεφαλαίου". Οι <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αντιφατικές αυτές εξελίξεις στον σύγχρονο καπιταλισμό</b> δημιουργούν στις σύγχρονες μετα-καπιταλιστικές κοινωνίες τις προϋποθέσεις ευδοκίμησης του "πολιτικού ιδιωτικισμού", του ωφελιμισμού και της εσωστρέφειας που χαρακτηρίζουν την κουλτούρα των αναπτυγμένων κοινωνιών </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[22]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> 2.2 Η νεοφιλελεύθερη και νεοσυντηρητική κατεύθυνση</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">1. Η κατεύθυνση αυτή (Hennis- Crozier-Kristol- Olson) αντιστρέφει την "νεο-μαρξιστική" προσέγγιση και αποδίδει την κρίση στην "υπερ-φόρτωση" του πολιτικού συστήματος, ήτοι στην <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αδυναμία του πολιτικού να ελέγξει την κρίση.</b></span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Οι νεοφιλελεύθερες θεωρίες εντοπίζουν την κρίση στην "αδυναμία του παρεμβατικού και κοινωνικού κράτους να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες ανάγκες πηδαλιούχησης των κοινωνιών οι οποίες στα πλαίσια της συντελούμενης ραγδαίας ανάπτυξης "πολυπλοκοποιούνται" και γίνονται όλο και περισσότερο "αδιαφανείς" και "άρρυθμες" και, γι αυτό, "ακυβέρνητες". Η τεράστια διεύρυνση του κρατικού τομέα στα πλαίσια της κοινωνικής επιταγής για πλήρη απασχόληση, ικανοποιητική ανάπτυξη της οικονομίας και οικονομική σταθερότητα συνιστούν την αιτία της κρίσης. <b>Η αυξανόμενη πολυπλοκότητα και κινητικότητα </b><span style="mso-bidi-font-weight: bold;">προκαλεί μια<b> καθυστέρηση </b>στις κυβερνητικές διαδικασίες και τις κάνει πιο αδιαφανείς<b>.</b></span></span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. Τα μέτρα, συνεπώς, που προτείνονται είναι <b>η απελευθέρωση των σχέσεων κεφαλαίου-εργασίας από τις ρυθμιστικές (υπέρ του κεφαλαίου) παρεμβάσεις του κράτους, </b><span style="mso-bidi-font-weight: bold;">η απελευθέρωση των "υγειών δυνάμεων της αγοράς", η μεταφορά της ευθύνης περίθαλψης των κοινωνικά περιθωριοποιημένων από την κοινωνία στην τοπική κοινότητα (οικογένεια, φιλανθρωπικά ιδρύματα, εκκλησία κλπ.), η εξασθένιση των μορφών και διαδικασιών άμεσης δημοκρατίας, η αναστολή στην πολιτικοποίηση των κοινωνικών συγκρούσεων<b> </b></span></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[23]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3. Τεχνολογικο-οικονομικές θεωρίες του Διεθνούς Συστήματος</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3.1 Γενικά</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Διερευνώντας το ερώτημα της κρίσης με τρόπο απαγωγικό- πηγαίνοντας, δηλαδή, από το Διεθνές Σύστημα </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[24]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> προς τα επιμέρους εθνικά κράτη- συναντάμε βασικά δύο θεωρίες: (1) τη θεωρία του Διεθνούς οικονομικού συστήματος <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ή τις "θεωρίες" των μεγάλων κυμάτων, και (2) τις θεωρίες του διεθνούς πιστωτικού συστήματος (E. Alvater). </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3.2 Θεωρία των μεγάλων κυμάτων</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> 1. Τη δεκαετία του 1970 και αφού είχε επικρατήσει η άποψη ότι η κρίση που είχε εκδηλωθεί δεν ήταν κυκλική αλλά δομική, επανήλθε στην επιφάνεια και μάλιστα απέκτησε μεγάλη σημασία η θεωρία που διατύπωσε στη δεκαετία του '20 ο Ρώσος οικονομολόγος Ν. Κondratyev (Νικολάι Κοντράτιεφ). Η θεωρία αυτή συμπληρώθηκε αργότερα (1939) από τον J. Schumpeter.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. Ο Kondratyev υποστήριζε ότι η διαδικασία ανάπτυξης του καπιταλισμού είναι "κυματοειδής". Ο καπιταλισμός διανύει μια ανοδική φάση κατά την οποία λειτουργούν θετικά οι διάφορες ανακαλύψεις και τεχνολογικές καινοτομίες στη χρήση των παραγωγικών μέσων ή στην παραγωγή νέων αγαθών. Τη φάση αυτή ακολουθεί μια περίοδος ύφεσης την οποία προκαλεί η αδυναμία των νέων μεθόδων και αγαθών να φέρουν το βάρος της συνέχισης της αναπτυξιακής πορείας. Τα δύο αυτά στάδια της ανάπτυξης και της ύφεσης δεν εξελίσσονται απόλυτα ανοδικά το πρώτο ή πτωτικά το δεύτερο, αλλά διακόπτονται από μικρούς οικονομικούς κύκλους διάρκειας 4-7 ετών. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Τα "μεγάλα κύματα" στην καπιταλιστική εξέλιξη, </b>σύμφωνα με τον Kondratyev, τα προκαλούν<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> "ωθήσεις" </b>που προέρχονται<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> από τεχνολογικούς νεωτερισμούς </b>και<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> αγαθά </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[25]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3. Ο Schumpeter έστρεψε την προσοχή του σε "ωθήσεις" τις οποίες τις προκαλούν νεωτερισμοί, φορείς των οποίων είναι οι "καινοτόμοι επιχειρηματίες". Η θεμελιώδης αλλαγή, τονίζει, εμφανίζεται όταν εμφανισθούν νέα καταναλωτικά αγαθά και νέοι μέθοδοι παραγωγής και μεταφορών, όταν δημιουργηθούν νέες αγορές και σημειωθούν επαναστάσεις στις μορφές της βιομηχανικής οργάνωσης</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [26]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">4. Τα θεωρητικά αποτελέσματα των δύο προηγουμένων ερευνητών ήλεγξε ο G. Mensch (1975) (με βάση ένα πλούσιο εμπειρικό υλικό) </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">και α</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">ναγνώρισε τη σημασία των "καινοτομιών βάσης" και των "παράγωγων καινοτομιών" (που απορρέουν απ’τις πρώτες) πάνω στην εξέλιξη του βιομηχανικού συστήματος [27]. Στις νέες αγορές ο ανταγωνισμός μεταξύ των βιομηχανικών χωρών εντείνεται αλλά και περιορίζεται σε ένα συνεχώς μειούμενο αριθμό μεγάλων (πολυεθνικών) εταιριών. Σε κάποιο όμως σημείο επέρχεται κορεσμός στις αγορές αυτές και η αγοραστική δύναμη περιορίζεται, πράγμα που υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να μειώσουν τις επενδύσεις τους στη βιομηχανία και να στραφούν στις αγορές χρήματος και κεφαλαίων. Μπορούμε να πούμε ότι η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">υπερχρέωση </b>των χωρών του Τρίτου Κόσμου και συνακόλουθα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">η συρρίκνωση της διεθνούς αγοράς </b>είναι μία από τις<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> αιτίες της οικονομικής κρίσης</b> </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[28]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">5. Βασική ιδέα των θεωριών των "μεγάλων κυμάτων" είναι ότι περίπου κάθε 5 δεκαετίες οι καπιταλιστικές βιομηχανικές χώρες εισέρχονται σε μια φάση δομικής κρίσης, από την οποία μπορούν να εξέλθουν αναδιοργανώνοντας τις παραγωγικές τους δομές και συγκεντρώνοντας την προσοχή τους στην έγκαιρη παραγωγική εκμετάλλευση των ήδη κατακτημένων τεχνολογικών καινοτομιών. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3.3 Η θεωρία του διεθνούς πιστωτικού συστήματος</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">1. Διαφοροποίηση της μαρξιστικής τάσης αποτελούν οι οικονομικές θεωρίες του Διεθνούς Συστήματος, που διατύπωσε ο E. Alvater και οι οποίες αντανακλούν τις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αντιθέσεις της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης</b> στη διεθνή αγορά </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[29]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η κύρια αιτία της σημερινής κρίσης στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, η οποία και γίνεται αντιληπτή κυρίως ως <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση απασχόλησης</b>, βρίσκεται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">στη διάσταση/ </b>αποσύνδεση μεταξύ<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> "πραγματικής" </b>και<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> "χρηματιστικής" συσσώρευσης</b>, στη στροφή δηλαδή του κεφαλαίου από τις επενδύσεις προς την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών στις διεθνείς χρηματαγορές. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. Μέσα στις συνθήκες αυτές εκείνο που είναι αναγκαίο αλλά δύσκολο να γίνει (λόγω της υπάρχουσας κερδοσκοπικής τάσης στη διεθνή αγορά) είναι: η στροφή από τις εφαρμοζόμενες στην παραγωγή καινοτομίες προς την παραγωγή νέων προϊόντων που θα καλύπτουν τις υπάρχουσες ανικανοποίητες ανάγκες τόσο των αναπτυγμένων βιομηχανικών χωρών όσο και των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Βεβαίως, η εφαρμογή κάθε είδους τεχνολογικού νεωτερισμού στην παραγωγή έχει ως αναπόφευκτη συνέπεια την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανεργία, η </b>οποία μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με μία πραγματική<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> μείωση του χρόνου εργασίας </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[30]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">4. Οι θεωρίες για την εξέλιξη της κοινωνίας και των αξιών</span></b></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">4.1 Γενικά</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Οι "θεωρίες" αυτές δεν μπορεί να νοηθούν ως θεωρίες της κρίσης με την τρέχουσα έννοια, αλλά ως "θεωρίες της μεταβολής" βασικών παραμέτρων της εξέλιξης (πολιτικής, πολιτιστικής, οικονομικής) στις σύγχρονες βιομηχανικές κοινωνίες. Στις θεωρίες αυτές ανήκουν: οι "συστημικές" θεωρίες της κρίσης (Deutsche-Janicke), η θεωρία της "μεταβιομηχανικής κοινωνίας" (Bell- Touraine), και η θεωρία της "μεταβολής των αξιών" (Inglehart) </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[31]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">4.2 Η θεωρία της μετα-βιομηχανικής κοινωνίας </span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">1. Για τον D. Bell, εισηγητή του όρου "μετα-βιομηχανική κοινωνία"</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [32]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">, τρείς είναι οι βασικοί τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται η σύγχρονη κοινωνία: (1) Η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κοινωνική δομή</b>, που ως κύρια συστατική της παράμετρο έχει την τεχνοοικονομική της οργάνωση γύρω από την αξονική αρχή του λειτουργικού ορθολογισμού και της βέλτιστης απόδοσης, (2) Η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πολιτική τάξη</b>, που ρυθμίζει τη διανομή της δύναμης και οργανώνεται με αξονική αρχή της τη συμμετοχή, και (3) Η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κουλτούρα</b>: ο χώρος των συμβολικών μορφών και ιδιαίτερα, του εκφραστικού συμβολισμού, που οργανώνεται γύρω από το αίτημα της αυτοπραγμάτωσης και της ανάδειξης του εαυτού. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Στους τομείς <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>αυτούς εκδηλώνονται οι <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανταγωνισμοί</b>, από τη μια μεταξύ κοινωνικής δομής και πολιτικής τάξης, και από την άλλη μεταξύ κοινωνικής δομής και κουλτούρας. Οι αντιθέσεις αυτές οδηγούν σε μια <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αποσύνθεση των λειτουργικών δεσμών</b> και αλληλεξαρτήσεων <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">των κοινωνιών</b> και προκαλούν την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση</b>. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Εκείνο που διακρίνει την "μετα-βιομηχανική κοινωνία" από τις προηγούμενες μορφές συγκρότησης και λειτουργίας των κοινωνιών, είναι "η κεντρική σημασία της <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">θεωρητικής γνώσης ως αξονικής αρχής</b> γύρω από την οποία θα οργανωθούν η νέα τεχνολογία, η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική διαστρωμάτωση", καθώς και ως <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πηγής καινοτομιών </b>και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πρακτικής πολιτικής</b> για την κοινωνία. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Κύριο πολιτικό πρόβλημα</b> της "μετα-βιομηχανικής" κοινωνίας (που η δομή της αλλάζει κατά σταθερό τρόπο) είναι η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">επιστημονική πολιτική</b> και η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">εκπαιδευτική πολιτική</b>. Κι αυτό, επειδή τη βάση κάθε είδους δομικών αλλαγών στην κοινωνία την αποτελούν οι θεσμοί, οι φορείς και οι χώροι παραγωγής, εφαρμογής και διανομής της γνώσης (πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα- επιστήμονες και ειδικευμένο προσωπικό- κυβερνητική πολιτική). Αλλά τί σημαίνει <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">γνώση</b> και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πώς νομιμοποιείται η γνώση</b>; Το ερώτημα οδηγεί στο ζήτημα της <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κουλτούρας</b>.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 ο Bell πίστευε ότι η κρίση είναι παροδική. Όμως στο βιβλίο του "Οι πολιτιστικές αντιθέσεις στον καπιταλισμό" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[33]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι η κρίση δεν ήταν παροδική, κι' αυτό "όχι τόσο διότι το διεθνές οικονομικό ή και τα πολιτικά/ διοικητικά συστήματα των επιμέρους χωρών αδυνατούσαν να την ελέγξουν, αλλά προπάντων, διότι εκδηλωνόταν σε εκείνο τον τομέα της κοινωνικής δραστηριότητας που στον καπιταλισμό όχι μόνο είχε σχετικά αυτονομηθεί αλλά αποκτούσε όλο και μεγαλύτερη σημασία: την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κουλτούρα</b>". Την έννοια της κουλτούρας την επικεντρώνει στην καλλιτεχνική δραστηριότητα: λογοτεχνία, ποίηση, ζωγραφική, αλλά και στην θρησκεία. Επηρεαζόμενος από τους ευρωπαίους Foucault, Aron, Habermas κ. ά. ο Bell διακρίνει μια ολοένα εντεινόμενη<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> διάσταση ανάμεσα στην οικονομική και πολιτιστική δραστηριότητα </b>του ανθρώπου μέχρι του σημείου που να αίρει η μία την άλλη. Ο "αχαλίνωτος ατομικισμός" του καλλιτέχνη, προϊόν μιας μακράς εξέλιξης που ωρίμασε μέσα στο κίνημα του "μοντέρνου", στρέφεται εναντίον της πειθαρχίας και των ατομικών στερήσεων στον καπιταλισμό. Η τάση αυτή, ξεκινώντας από την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">τέχνη</b>, επιβάλλεται στη συνέχεια στην κοινωνία ως μια<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> ηδονιστική αντίληψη της ζωής</b> και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">επιθυμία για αυτοπραγμάτωση και ικανοποίηση</b>. Την "επανάσταση των επιθυμιών" ο Βell τη βλέπει να επικρατεί καθολικά στις "καταναλωτικές κοινωνίες" και να οδηγεί στην οικονομική κρίση. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η σημερινή <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση</b> στην οικονομία και την κουλτούρα προκαλείται όχι από μια κάποια λαθεμένη πολιτική αλλά είναι εγγενής, δηλαδή ενυπάρχει μέσα στην ίδια λογική του καπιταλισμού. <b>Τα ρήγματα που προξένησαν οι επιστημονικές ανακαλύψεις στην κοσμοαντίληψη των ανθρώπων </b>και στις σχέσεις τους με την εκκλησία, η συνειδητοποίηση του πεπερασμένου της ανθρώπινης φύσης και η απόρριψη της μεταθανάτιας ζωής και της μεταφυσικής λύτρωσης, προκάλεσαν την εμφάνιση μιας ηδονιστικής στάσης που απαιτούσε την απόλαυση της ζωής σε όλες της τις εκφάνσεις. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Φορέας αυτής της επίθεσης εναντίον των παραδοσιακών αρχών</b> της εγκράτειας (πουριτανισμού) και της εργατικότητας (προτεσταντισμού) υπήρξε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">η τέχνη</b> μέσα από το επαναστατικό κίνημα του<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> "μοντερνισμού".</b> Το ρεύμα του<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> "μετα-μοντερνισμού", </b>που αρχίζει τη δεκαετία του 1960, <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">δεν είναι- όπως υποστηρίζεται- η διαλεκτική άρνηση του μοντερνισμού </span>(Lyotard)° αντίθετα, είναι ο δυναμικός φορέας και εκφραστής μιας<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> "αντι-κουλτούρας"</b> που όχι μόνο αρνείται ή και αντιτίθεται στην υπάρχουσα κατάσταση και τις αρχές της αλλά θέλει και να την ξεπεράσει, και οδηγεί έτσι σε μια ριζική<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> ρήξη </b>μεταξύ<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> κοινωνικής δομής</b> και<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> κουλτούρας</b>. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3. Έτσι, για τη θεωρία αυτή, η λύση της σημερινής πολιτισμικής και οικονομικής κρίσης βρίσκεται στη "φιλοσοφία του δημόσιου προϋπολογισμού", στη δραστηριοποίηση δηλαδή του κράτους και των δημοσίων οργανισμών με στόχο τη <b>συναινετική επίλυση των διαφορών και συμφερόντων</b> των επιμέρους κοινωνικών ομάδων στη βάση ενός αναγνωρισμένου απ' όλους <b>"δημόσιου συμφέροντος</b>" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[34]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">4.3 Οι θεωρίες της αλλαγής των αξιών</span></b><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> 1. Οι θεωρίες της "αλλαγής των αξιών" έχουν τρεις σημαντικούς αντιπροσώπους: τον R. Inglehart (1977), τον F. Lehner (1981), και τον J. Raschke (1980,1985). </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Στο φημισμένο έργο του "Η σιωπηλή επανάσταση" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[35]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> ο Inglehart ερευνά τις αλλαγές που συντελούνται στις "μετα-βιομηχανικές" κοινωνίες, καθώς και τις επιδράσεις που οι αλλαγές αυτές έχουν στην συμπεριφορά και τις αξίες των κοινωνιών, τόσο στο επίπεδο του συστήματος όσο και σε επίπεδο ατομικό. Αφετηρία για την ανάλυσή του είναι η κοινωνική/ψυχολογική θεωρία της<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> "ιεράρχησης και <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>εξέλιξης των αναγκών"</b> του Α. Μaslow (1954) </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[36]</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">O Maslow διακρίνει τις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανάγκες</b> σε τέσσερες γενικές κατηγορίες, τις οποίες ο Inglehart συσχετίζει με τις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">υλικές</b> και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μετα-υλικές</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αξίες</b>. Παρατηρεί ότι στο μεταπολεμικό πλαίσιο η "ιεράρχηση των αναγκών" είναι για τα άτομα διαφορετική απ' ότι σε προηγούμενες εποχές. Η πολιτική συμπεριφορά και τα συστήματα αξιών των ανθρώπων που μεγάλωσαν πριν ή κατά τη διάρκεια του πολέμου και έζησαν όλες τις απειλές και τις στερήσεις, προσδιορίζονται περισσότερο από τις ανάγκες για επιβίωση και ασφάλεια. Αντίθετα, οι νέοι άνθρωποι στις χώρες της Δύσης ενδιαφέρονται περισσότερο για την ικανοποίηση αναγκών που συνδέονται με την ποιότητα ζωής και την αυτοπραγμάτωσή τους ως ατόμων και μελών της κοινωνίας, και λιγότερο για την ικανοποίηση των υλικών αναγκών. Μεταξύ των δύο αυτών κοινωνικών κατηγοριών διακρίνεται μια ενδιάμεση "μικτή" κατηγορία πολιτών που είναι φορείς τόσο υλιστικών όσο και "μετα-υλιστικών"" αξιών. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Βασικό στοιχείο στον "μετα-υλιστικό προσανατολισμό ορισμένων κοινωνικών ομάδων είναι η μόρφωση- η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παιδεία</b>- καθόσον "επιτρέπει σε άτομα, φορείς της γνώσης, μια τέτοια αφαιρετική (ολική) προσέγγιση της συγκεκριμένης κοινωνίας που τα κάνει επιρρεπή σε μια <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κριτική στάση</b>". Στα στρώματα αυτά, που αποτελούν φορείς μετα-υλιστικών αξιών, βρίσκεται, σε τελευταία ανάλυση, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">το πολιτικοποιημένο δυναμικό της κοινωνίας</b>. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. Για τον Lehner, ο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πολύ υψηλός βαθμός καταμερισμού της εργασίας</b> στις αναπτυγμένες χώρες οδηγεί αντίστοιχα σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">υψηλούς βαθμούς κοινωνικής και ταξικής διαφοροποίησης</b>. Η πολυμορφία συμφερόντων που αναπτύσσεται με τον τρόπο αυτό παράγει το πλαίσιο μέσα στο οποίο μορφοποιούνται πολλαπλά πρότυπα κοινωνικών συμπεριφορών: <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αξίες και στάσεις</b>. Η δυναμική αυτής της κατάστασης χαλαρώνει τους κομματικούς και ιδεολογικο/ κοσμοθεωρητικούς δεσμούς ατόμων και ομάδων, οδηγώντας έτσι στην <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αποϊδεολογικοποίηση</b>, ενώ συγχρόνως επιτείνει την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ένταση στις πολιτικές συμπεριφορές</b> που προσανατολίζονται από τις εκάστοτε συγκεκριμένες καταστάσεις και προβλήματα. Ο Lehner δέχεται ότι τα μη-υλιστικά συμφέροντα δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της αύξησης του βιοτικού επιπέδου° είναι συνέπεια δύο αντιθετικών αλλά ομόκεντρων εξελίξεων: ήτοι, της αύξησης του βιοτικού επιπέδου και της σύστοιχης προς αυτή κοινωνικής διαφοροποίησης, από τη μια, και της καταστροφής του περιβάλλοντος από την άλλη. Αυτή η μετα-υλιστική στροφή είναι για τον Lehner (αντίθετα προς τον Inglehart) προσωρινή </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[37]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3. Ο Raschke δέχεται το <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">μοντέλο της "αλλαγής των αξιών" και το συσχετίζει με την<b> ανάγκη για μια "άλλη" πολιτική </b></span></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[38]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Αιτία της μετα-υλιστικής στροφής, τονίζει, είναι οι παρατηρούμενες (στις κοινωνικές αυτές κατηγορίες) τάσεις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">απόρριψης κατεστημένων θεσμών</b> (κόμματα-οργανώσεις κάθε είδους κλπ.), κυρίως όμως είναι η συνέπεια των "ελλείψεων" που προκαλούν οι εξελίξεις στις αναπτυγμένες χώρες. <b>Οι ελλείψεις</b> αυτές εκφράζονται στο επίπεδο του πολιτικού συστήματος με μια εντεινόμενη πολύπλευρη κρίση: την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση νομιμοποίησης</b>, την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση νοήματος</b>, και την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση κινήτρων</b>. Οι καταστροφικές συνέπειες που η ιδεολογία της ανάπτυξης έχει πάνω στο φυσικό περιβάλλον και τον ανθρώπινο βιόκοσμο, καθώς και η κρίση εμπιστοσύνης προς το σύστημα, τους θεσμούς και τις αξίες της βιομηχανικής κοινωνίας, απομακρύνουν ορισμένες τάξεις και συμφέροντα από την μεταπολεμική βασική συναίνεση και τις αρχές της. Οι νέοι τομείς δραστηριότητας, οι νέες απασχολήσεις, αλλά και η συρρίκνωση παλαιών τομέων και η περιθωριοποίηση ή εξαφάνιση παραδοσιακών απασχολήσεων, εντείνουν, για διαφορετικούς λόγους την αντίθεση προς το σύστημα του οποίου τις αρχές και τις αξίες είτε απορρίπτουν ριζικά είτε θέλουν να αντικαταστήσουν με άλλες</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [39]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">5. Φυλογενετική και οντογενετική θεώρηση της κρίσης- Η ηθολογία του Λόρεντς</span></b></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">1. Η "ηθολογία" είναι μια νεότευκτη επιστήμη που θεμελιωτής της είναι ο Κόνραντ Λόρεντς (1903). Για τον <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Λόρεντς, η ηθολογία "ασχολείται με τη συμπεριφορά των ζώων και του ανθρώπου, θεωρώντας τη συμπεριφορά αυτή σαν λειτουργία ενός συστήματος που οφείλει την ύπαρξή του, αλλά και την ιδιαιτερότητά του, σε μια εξελικτική διαδικασία κατά τη φυλογένεση και την οντογένεση. Σε ό,τι αφορά τον άνθρωπο, η εξελικτική αυτή διαδικασία βρίσκεται στην ιστορία του πολιτισμού μας" [40].</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η ηθολογία ανατρέπει τη θεωρία πολλών ανθρωπολόγων ότι «η κάθε κοινωνική συμπεριφορά και η κάθε μορφή επικοινωνίας του ανθρώπου καθορίζεται αποκλειστικά από την πολιτισμική του παράδοση [οντογένεση]" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[41]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Γνωρίζουμε σήμερα, τονίζει ο Λόρεντς, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> συμπεριφοράς</b> που μοιάζουν καταπληκτικά ως προς τις λειτουργίες τους, αλλά διαφέρουν ολότελα μεταξύ τους ως προς τις αιτίες τους. <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Η μια κατηγορία αιτίων έχει βάση<b> φυλογενετική </b>και η άλλη<b> πολιτισμική. </b>Το πλέγμα αυτών των συμπεριφορών συμβάλλει</span> σημαντικά στη διατήρηση της σταθερότητας της πολιτισμικής παράδοσης. Επιπλέον συμβάλλει στις διαδικασίες της φυλογενετικής και πολιτισμικής "τυπικοποίησης" που μελετά η "ηθολογία"</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [42i]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [43]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">2. "Η ουσία αυτού που ονομάζουμε<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> ανθρώπινο πνεύμα</b>", τονίζει ο Λόρενς, "βρίσκεται σε μια <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">υπερατομική ενότητα γνώσης, βούλησης και δύναμης</b> που γεννήθηκε από την <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">ικανότητα του ανθρώπου<b> να σωρεύει κληρονομημένη γνώση.</b></span> Η ενότητα όμως αυτή είναι ένα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ζών σύστημα</b>, [και] όπως όλα τα ζώντα συστήματα, το ανθρώπινο πνεύμα και μαζί του ο ανθρώπινος πολιτισμός υπόκεινται σε <b>διαταραχές</b>" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[44]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Από ηθολογική σκοπιά η κρίση εκφράζεται με τον <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">γενετικό εκφυλισμό</b> και τη <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">διαστρέβλωση της έμφυτης</b>-σε σημαντικό βαθμό- <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κοινωνικής συμπεριφοράς</b> του ανθρώπου ο οποίος ζει μέσα στο υπάρχον πρότυπο πολιτισμού, οικονομίας και τεχνολογικής προόδου. "Η επιταχυνόμενη<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> παρακμή του πολιτισμού μας </b>είναι τόσο φανερά <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παθολογική στη φύση της</b>, και δείχνει τόσο φανερά τα συμπτώματα της <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">διανοητικής ασθένειας</b>, ώστε να έχει γίνει επιτακτική η ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε τις διαγνωστικές μεθόδους της ιατρικής επιστήμης για να μελετήσουμε τη δομή του πολιτισμού και της ανθρώπινης διάνοιας" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[45]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> "Η ανθρωπότητα", γράφει ο Λόρεντς, "υφίσταται σήμερα μιαν <b>ώθηση επιλογής</b> ανάλογη με τον ανταγωνισμό που διεξάγεται στο εσωτερικό του είδους στα ζώα. <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Τα σύνορα ανάμεσα στους πολιτισμούς γίνονται όλο και περισσότερο ασαφή και σβήνουν,<b> οι εθνικές ομάδες όλης της Γης </b>βρίσκονται στο σημείο της <b>συγχώνευσής τους σ’ έναν ενιαίο πανανθρώπινο πολιτισμό</b></span>. Αυτή η εξελικτική πορεία μπορεί, από πρώτη ματιά, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">να φαίνεται επιθυμητή, εφόσον συντείνει στη μείωση της εχθρότητας ανάμεσα στα έθνη. Η ομοιομόρφηση </b>όμως όλων των λαών έχει και μιαν άλλη,<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> αρνητική, συνέπεια</b>: καθώς όλοι οι άνθρωποι όλων των πολιτισμών μάχονται με τα ίδια όπλα, συναγωνίζονται με τις ίδιες τεχνικές και επιχειρούν να κερδίσουν την υπεροχή στο ίδιο παγκόσμιο χρηματιστήριο<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">, η διαπολιτισμική επιλογή χάνει τη δημιουργική της επενέργεια</b>". Η οπισθοδρόμηση της εξέλιξης της ανθρωπότητας προκύπτει, κύρια, από την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">εξαφάνιση της δημιουργικής επιλογής </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[46]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-language: EL;">Από την άλλη μεριά<b>: Η διαφοροποίηση των ανθρώπινων πολιτισμών, παρότι έχει ευεργετικές επιδράσεις, έχει και επικίνδυνες συνέπειες</b></span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Ο Λόρεντς τονίζει: "Θα πρέπει να καταχωρήσουμε στη <b>στήλη του παθητικού [ ]</b> <b>το μίσος και τον πόλεμο. </b>[...]. Οι παράγοντες που συντείνουν στη διατήρηση της συνοχής των μικρών ομάδων και στην απομόνωσή τους από τις άλλες οδηγούν τελικά στις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αιματοχυσίες. Οι μηχανισμοί πολιτισμικής συμπεριφοράς </b>που καταρχήν φαίνονται τόσο<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> γόνιμοι, όπως η περηφάνια για τις παραδόσεις μας και η περιφρόνηση των παραδόσεων των άλλων, </b>μπορούν να προκαλέσουν- με το δυνάμωμα της ομάδας και την επιδείνωση των σχέσεών της με τις άλλες- <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">το συλλογικό μίσος στις πιο φοβερές του εκδηλώσεις</b>: από τις μικροσυμπλοκές με τις οποίες εκδηλωνόταν η βαθειά μας εχθρότητα σαν μαθητών...<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ως το οξύτατο εθνικό μίσος </b>που εξαπολύει όλες τις συλλογικές επιθετικές δυνάμεις και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αίρει όλες τις αναστολές στο φόνο συνανθρώπων</b>" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[47]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">3. Η σχέση συνέχειας και μεταβολής είναι από τα βασικά θέματα που απασχολούν τον Λόρεντς. "<span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Οι πολλές<b> αναλογίες </b>ανάμεσα στην<b> εξέλιξη των ειδών </b>και στο<b> ιστορικό γίγνεσθαι των πολιτισμών </b>μας</span> υποβάλλουν την ιδέα <b>ν' αναζητήσουμε στους ανθρώπινους πολιτισμούς</b> δύο κατηγορίες φαινομένων που ο αρμονικός ανταγωνισμός τους δημιουργεί και διαφυλάσσει την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ισορροπία μεταξύ αμεταβλητότητας και προσαρμοστικότητας</b>- ισορροπία <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">απαραίτητη για την επιβίωση του είδους</b>" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[48]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Η ανατροπή αυτή της ισορροπίας δημιουργεί κατά τον Λόρεντς τις διαταραχές- την κρίση του πολιτισμού. Γράφει σχετικά ο Λόρεντς:<b> </b> "Στο γένωμα ενός ζωϊκού η φυτικού είδους η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">σταθερότητα</b> και η <b>μεταβλητότητα των κληρονομικών ιδιοτήτων</b> πρέπει να βρίσκονται σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αρμονική ισορροπία</b>° το ίδιο ισχύει και για την <b>αμεταβλητότητα και την προσαρμοστικότητα της γνώσης </b><span style="mso-bidi-font-weight: bold;">σ' έναν πολιτισμό</span>. Κάθε σώρευση γνώσης, ιδιαίτερα εκείνη που είναι συστατικό στοιχείο του πνεύματος του πολιτισμένου ανθρώπου, στηρίζεται σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">σταθερές δομές</b>. Οι δομές αυτές πρέπει να έχουν ένα σχετικά υψηλό βαθμό σταθερότητας για να μπορούν να μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά σωρευτικά για μεγάλες χρονικές περιόδους. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Το σύνολο των γνώσεων που διαθέτει ένας πολιτισμός και που βρίσκεται ενσωματωμένο στα ήθη και τα έθιμά του, στις γεωργικές και τεχνικές μεθόδους του, στη γραμματική και στο λεξιλόγιο της γλώσσας του και, ακόμα περισσότερο, στην «ενσυνείδητη» γνώση που ονομάζεται επιστήμη, πρέπει να χυθεί σε δομικά καλούπια σχετικά σταθερά για να μπορέσει να συσσωρευτεί και να μεταβιβαστεί</b>" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[49]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">4. Η ηθολογία του Λόρεντς, μελετά την κρίση πολιτισμού από τη σκοπιά της παραμόρφωσης που υφίσταται στην εποχή μας η φυσική συμπεριφορά που ανέπτυξε ο άνθρωπος κατά την εξελικτική διαδικασία της φυλογένεσης και οντογένεσης και η οποία βρίσκεται στην ιστορία του πολιτισμού του. Διερευνώντας τη γενετική φθορά και τις επικίνδυνες ψυχολογικές και βιολογικές διαταραχές που έχει υποστεί ο σύγχρονος άνθρωπος, <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">ο Λόρεντς καταγγέλλει τη "νομιμοποίηση" που έχει λάβει το πρότυπο του πολιτισμού του κερδοσκοπικού ανταγωνισμού, της καταναλωτικής λαιμαργίας, της πνευματικής στείρωσης και της καταστροφής της φύσης</span>. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Στην ελληνική μετάφραση του βιβλίου του Λόρεντς "<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Tα 8 θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας</i>", ο εκδότης γράφει σχετικά: "Ο Κόνραντ Λόρεντς είναι ίσως η συγκλονιστικότερη και αδιαμφισβήτητη μαρτυρία για την πτώση του *πολιτισμένου* ανθρώπου από τον παράδεισο του φυσικού περιβάλλοντος. Ασυγκίνητος από τις θριαμβολογίες του ανθρώπου-μηχανή, ανοίγει προσεχτικά και μεθοδικά με το σοφό νυστέρι και ανακαλύπτει στο βάθος της ανθρώπινης συμπεριφοράς επικίνδυνες ψυχολογικές και βιολογικές διαταραχές. Προγράμματα συμπεριφοράς, κοινά σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς ή και ιδιαίτερα ανθρώπινα αποκτημένα στη μακραίωνη πορεία της γένεσης της ανθρώπινης φυλής (φυλογένεσης) και εντελώς απαραίτητα για την επιβίωση του είδους, τείνουν ή έχουν ήδη αλλοιωθεί ή διαστραφεί. Αξίες εντελώς αρνητικές (ανταγωνισμός, κυριαρχία, επιθετικότητα, επίδειξη, θανάσιμο μίσος μεταξύ των ομάδων και δογμάτων), ήρθαν στην επιφάνεια και έγιναν τώρα κοινή πεποίθηση. Έγιναν μέθοδος ζωής.[...]. <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Ο Λόρεντς φοβάται ότι<b> η διαστρέβλωση </b>που έχει υποστεί η συμπεριφορά των ανθρώπων<b>, από την τεχνολογική εξέλιξη και τον ανταγωνισμό, </b>οδηγεί μοιραία στον<b> γενετικό εκφυλισμό του ανθρώπου </b>και στο<b> τέλος του πολιτισμού</b></span>. Τα ένστικτα επιβίωσης του *πολιτισμένου* ανθρώπου έχουν διαβρωθεί και υποστεί διαταραχές που απειλούν να τον καταστρέψουν. Υπάρχει άραγε ακόμα καιρός να αναστείλουμε τη δύναμη έλξης που μας ωθεί προς τον γκρεμό;" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[50]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">5. Ιδού τα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">8 αμαρτήματα του πολιτισμού μας</b> όπως τα περιγράφει ο Λόρεντς:</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> α) Ο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πολυάνθρωπος συνωστισμός</b>: O συνωστισμός ανθρώπινων μαζών στις μεγάλες σύγχρονες πόλεις, δεν μας επιτρέπει να έχουμε "ιδέα μέχρι ποιό σημείο μας λείπει η ειλικρινής και θερμή αγάπη προς τον πλησίον". Μέσα στη φαντασμαγορία των ανθρώπινων προσώπων που αλλάζουν, που τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο και τις εικόνες που σβήνουν συνεχώς, μέσα στο πλήθος των ανθρώπων και τη σύγχυση που δημιουργείται, η αγάπη για τους άλλους αδυνατίζει μέχρι του σημείου να χάνουμε τα ίχνη της. Στο συνωστισμό αυτό της μάζας οφείλεται εν μέρει και το γεγονός ότι δεν είμαστε σε θέση να ξεχωρίσουμε το πρόσωπο του πλησίον μας. "Η συγκέντρωση πάρα πολλών ανθρώπων μέσα σε περιορισμένο χώρο, όχι μόνο οδηγεί έμμεσα σε απάνθρωπες πράξεις, που προκαλούνται από την εξάντληση και την προοδευτική εξαφάνιση των επαφών, αλλά αποτελεί την αιτία μιας ολόκληρης επιθετικής συμπεριφοράς". Ο υπερπληθυσμός των μεγαλουπόλεων "συμβάλλει άμεσα στη δημιουργία κάθε ανωμαλίας, κάθε φαινομένου κατάπτωσης", που θα αναφέρουμε παρακάτω </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[51]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> β) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Οικολογική καταστροφή - αποξένωση απ' τη φύση</b>: "Ο πολιτισμένος άνθρωπος ερημώνει με τυφλό βανδαλισμό το φυσικό του περίγυρο από τον οποίο αντλεί τη διατροφή του, και απειλεί τον εαυτό του με οικολογική καταστροφή". Δεν δίνει όμως στο ζήτημα αυτό προσοχή. Εκείνο που προσέχει ακόμα λιγότερο, είναι ο βαθμός που οι βάρβαρες αυτές μέθοδοι βλάπτουν την ψυχή του. Η αποξένωση του ανθρώπου από τη φύση, που γενικεύεται και εξαπλώνεται με ταχύ ρυθμό, είναι, σε μεγάλο βαθμό, υπεύθυνη για την επιστροφή του στη βαναυσότητα, στον αισθητικό και ηθικό τομέα </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[52]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. <b>Το υπάρχον πρότυπο πολιτισμού καταστρέφει κάθε σεβασμό του ανθρώπου για την ομορφιά και το μεγαλείο μιας δημιουργίας, όπως αυτή του διάστερου στερεώματος, που τον ξεπερνά </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[53]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [54]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Η ιστολογική εικόνα των καρκινωδών κυττάρων, ομοιόμορφων και με στοιχειώδη δομή, έχει τρομακτική ομοιότητα με το οικιστικό περιβάλλον όπου ζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Όμως ο άνθρωπος, "από τη φυλογένεσή του, δεν είναι κατασκευασμένος όπως ο τερμίτης ή το μυρμήγκι, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να ανέχεται τη μετατροπή του σε στοιχείο ανώνυμο και απόλυτα εναλλάξιμο, ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλα, απολύτως ομοιόμορφα, άτομα" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[55]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Στον άνθρωπο είναι ισχυρή η τάση να εκφράσει την ατομικότητά του, την ιδιαιτερότητά του. "Εκείνος που κατοικεί σ' ένα καφάσι, σ' ένα μπλοκ από κατοικίες για ανθρώπινα υποζύγια, δεν διαθέτει πια παρά μόνο ένα μέσο για να διαφυλάξει τον αυτοσεβασμό του: ν' αγνοήσει αποφασιστικά την ύπαρξη των πολυάριθμων συντρόφων του στην αισθητική αθλιότητα και να απομονωθεί τελείως από τους γείτονές του". Με τον τρόπο αυτό, ο σύγχρονος ο άνθρωπος φτάνει στην απομόνωση και την αδιαφορία προς τον πλησίον</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [56]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> γ) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ο αγώνας δρόμου κατά του εαυτού μας</b>: Κάτω από την πίεση που ασκεί ο αχαλίνωτος ανταγωνισμός, ο άνθρωπος έχει ριχτεί σ' έναν αγώνα δρόμου να προλάβει τον εξοντωτικό ρυθμό της τεχνολογικής προόδου. Ο αγώνας αυτός κάνει τους ανθρώπους τυφλούς προς όλες τις αληθινές αξίες και τους στερεί το χρόνο που χρειάζονται για στοχασμό. "Ο ανταγωνισμός μεταξύ των ανθρώπων έρχεται σε άμεση αντίθεση (πράγμα που δεν έγινε ποτέ με κανένα βιολογικό παράγοντα) προς όλες τις δημιουργικές και αιώνιες δυνάμεις της φύσης, καταστρέφοντας με διαβολική χαιρεκακία, τις περισσότερες αληθινές και αμετάβλητες αξίες, που ο ίδιος δημιούργησε, στο όνομα υπολογισμών καθαρά και μόνο εμπορικών" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[57]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">"Υπό την πίεση αυτού του διανθρώπινου ανταγωνισμού, εκείνο που είναι καλό για ολόκληρη την ανθρωπότητα, ακόμα και εκείνο που είναι χρήσιμο και καλό για κάθε άτομο, έχει παραμεριστεί. Η συντριπτική πλειοψηφία των συγχρόνων μας δεν αποδίδει πια σημασία παρά μόνο στην επιτυχία, σ' εκείνο που μας δίνει τη δυνατότητα να παραγκωνίσουμε τους άλλους, στον ξέφρενο ανταγωνιστικό δρόμο ταχύτητας". </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Μέσα στον ανταγωνισμό είναι που αποκτούν πλέον το νόημά τους ο χρόνος και το χρήμα. Το χρήμα από μέσο γίνεται σκοπός, αξία αυθύπαρκτη. Το ίδιο συμβαίνει και για τον χρόνο. "Time is money" σημαίνει ότι </span><span lang="EN-US" style="color: #073763; mso-fareast-language: EL;">“</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">εκείνος που αποδίδει απόλυτη αξία στο χρήμα υπολογίζει με τον ίδιο τρόπο, κάθε δευτερόλεπτο του χρόνου που εξοικονομεί". Σ' αυτόν τον τρόπο βίωσης του χρόνου καλείται να υπακούσει ο μετασχηματισμός της φύσης και η μεταμόρφωση του περιβάλλοντος: αυτόματα εργοστάσια, ταχύτερα αεροπλάνα, μεγαλύτερα αεροδρόμια, φαρδύτεροι δρόμοι για ταχύτερα αυτοκίνητα. "Κάθε δρόμος πρέπει να διαπλατυνθεί, κάθε στροφή να ανοίξει, τάχα για ασφάλεια, αλλά, στην πραγματικότητα μόνο για να μπορούμε να τρέχουμε πι</span><span lang="EN-US" style="color: #073763; mso-fareast-language: EL;">o</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> γρήγορα και, επομένως, πι</span><span lang="EN-US" style="color: #073763; mso-fareast-language: EL;">o</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> επικίνδυνα" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[58]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Άμεσο ενδιαφέρον αυτών που μας κυβερνούν (άσχετα από πολιτικό προσανατολισμό) είναι "να προάγουν, μέχρι υπερβολής τα κίνητρα που ωθούν τους ανθρώπους στον ανταγωνισμό". Ποιά είναι τα κίνητρα αυτά; Η απληστία της ιδιοκτησίας ή της κοινωνικής προαγωγής, καθώς και "το άγχος μήπως μας ξεπεράσουν οι άλλοι, το άγχος της φτώχειας, το άγχος μήπως γελαστούμε κατά τη λήψη μιας απόφασης ή μήπως δεν τα βγάλουμε πέρα, σε μια εξαντλητική κατάσταση" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[59]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Όμως το άγχος, σε όλες τις μορφές του, "συμβάλλει ουσιαστικά στην υπονόμευση της υγείας του σύγχρονου ανθρώπου και στην πρόκληση της αρτηριακής υπέρτασης, της ατροφίας των νεφρών, στο πρόωρο έμφραγμα και σε διάφορες κυκλοφοριακές παθήσεις" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[60]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Η αγχώδης βιασύνη συμβάλλει, στην αποστέρηση του ανθρώπου από τις βαθύτερες ανθρώπινες ιδιότητές του. Μία από αυτές είναι η σκέψη, η αυτογνωσία. "Το ον που δεν γνωρίζει ακόμα τίποτα για την ύπαρξη του εαυτού του, είναι ανίκανο να αναπτύξει μια αφηρημένη σκέψη, μια γλώσσα με λέξεις, μια ηθική και υπεύθυνη συνείδηση. Το ον που παύει να σκέπτεται, διατρέχει τον κίνδυνο να χάσει όλες αυτές τις ικανότητες και τα καθαρά ανθρώπινα προσόντα του" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[61]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> <b>Ο αγώνας δρόμου του ανθρώπου με τον εαυτό του, ο οικονομικός ανταγωνισμός της ανθρωπότητας με τον εαυτό της, είναι μια</b> <b>υπόθεση αδιέξοδη που οδηγεί στον αφανισμό, </b>ακόμα και αν δεχτούμε, με αδικαιολόγητη αισιοδοξία, ότι ο υπερπληθυσμός της γης δεν θα συνεχίσει ν' αυξάνεται με τον σημερινό ρυθμό. Γράφει ο Λόρεντς: "Κάθε ομοιόσταση [διατήρηση της ευστάθειας ανάμεσα στα στοιχεία ενός οργανισμού ή μιας ομάδας] με θετική [προσθετική] ανατροφοδότηση (feedback) οδηγεί, αργά ή γρήγορα, στην καταστροφή. Και η διαδικασία, για την οποία μιλάμε, περιλαμβάνει πολλές τέτοιες ομοιοστάσεις. Εκτός από την επιλογή που συντελείται στο εσωτερικό του εμπορικού κόσμου, με σκοπό να επιταχύνει ολοένα περισσότερο το ρυθμό εργασίας, βρίσκουμε άλλο ένα κύκλωμα ανάδρασης. [...]. Το κύκλωμα αυτό προκαλεί τη βαθμιαία αύξηση των αναγκών της ανθρωπότητας" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[62]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Διατηρώντας αναλλοίωτο αυτό το σύστημα, "ο ευδαιμονισμός που προκύπτει από το φαύλο κύκλο: αυξημένη παραγωγή-αυξημένες ανάγκες, θα επιφέρει, αργά ή γρήγορα, μεγάλες ζημιές στα δυτικά κράτη και ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες". Ο πληθυσμός των κρατών αυτών δεν θα μπορεί πια να συναγωνιστεί τους λιγότερο κακομαθημένους κατοίκους της Ανατολής. Επομένως "αποτελεί, πολύ κοντόφθαλμη πολιτική των δυτικών κεφαλαιοκρατών, να συνεχίζουν τη σημερινή μέθοδό τους: να αμείβουν τον καταναλωτή, ανεβάζοντας συνεχώς το *βιοτικό επίπεδό* του και κατευθύνοντάς τον έτσι στη συνέχιση του αχαλίνωτου ανταγωνισμού προς τον πλησίον του"</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [63]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">δ) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Η συγκινησιακή και συναισθηματική φθορά</b>: Ο άνθρωπος ανήκει στα έμβια όντα (ζώα), που είναι ικανά να σχηματίσουν και ν' αναπαράγουν σε σχέση με το περιβάλλον τους εξαρτημένες αντιδράσεις του κλασικού τύπου του Παβλόφ. Για να συμβεί αυτό είναι απαραίτητη η παρουσία και η βοήθεια δύο ειδών ερεθισμάτων, που ενεργούν ανταγωνιστικά: της ανταμοιβής (θετικής εκγύμνασης), που ενδυναμώνει μια προηγούμενη συμπεριφορά, και της τιμωρίας/απεξάρτησης (αρνητικής εκγύμνασης). που αποδυναμώνει ή αναστέλλει αυτή τη συμπεριφορά. Οι αντίθετες αρχές της ανταμοιβής και της τιμωρίας είναι αναγκαίες προκειμένου να κάνει ο συγκεκριμένος άνθρωπος το ζύγισμα ανάμεσα στην τιμή που πρέπει να πληρώσει και στο αναμενόμενο κέρδος. Τα ερεθίσματα αυτά προσφέρουν το μεν πρώτο ένα αίσθημα ευχαρίστησης, το δε δεύτερο ένα αίσθημα δυσαρέσκειας </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[64]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Κάθε εκμάθηση μιας συμπεριφοράς, που ενδυναμώνεται με την ανταμοιβή, κάνει τον οργανισμό να αντέχει σε επίπονες καταστάσεις, για χάρη της ευχαρίστησης που πρόκειται να ακολουθήσει. Συγχρόνως όμως, οι μηχανισμοί αναστολής ή απεξάρτησης από τη συμπεριφορά, αποτελούν αντίβαρο προς τις διεγέρσεις της ευχαρίστησης. Εμποδίζουν τον άνθρωπο, που αγωνίζεται για μια κατάσταση ερεθισμάτων ανταμοιβής, να κάνει θυσίες και να εκτίθεται σε κινδύνους δυσανάλογους προς την αναμενόμενη ωφέλεια. Ο οργανισμός δεν μπορεί να εξαναγκαστεί να πληρώσει υπέρογκη τιμή </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[65]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Το σύστημα ευχαρίστησης-απέχθειας σχηματίστηκε κατά τη διάρκεια της φυλογένεσης. Μέσα όμως στις συνθήκες της πολιτισμικής ζωής του ανθρώπου, οι μηχανισμοί αυτού του συστήματος ενδέχεται να οδηγήσουν σε ανωμαλίες επικίνδυνες για την οικονομία αυτού του συστήματος. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Με βάση το μηχανισμό ευχαρίστησης- απέχθειας, ήταν απόλυτα φυσικό ο άνθρωπος να αναγκάζεται να αποφεύγει κάθε περιττή δαπάνη ενέργειας και κάθε κίνδυνο που μπορούσε. Όμως από το μακρινό παρελθόν οι σοφοί είχαν επισημάνει ότι αν ο άνθρωπος στο αγώνα του για ευχαρίστηση και αποφυγή του κόπου είχε πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία, ήταν πιθανό η συνήθεια και ο κορεσμός να αμβλύνουν τη δραστικότητα του μηχανισμού. Ωστόσο, πολύ νωρίς οι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι με έναν πολύπλοκο συνδυασμό ερεθισμάτων μπορούσαν "να αυξήσουν το αποτέλεσμα των τερψιγενών καταστάσεων και, με τη συνεχή εναλλαγή τους, να εμποδίσουν την τέρψη ν' αμβλυνθεί σε συνήθεια". Η ανακάλυψη αυτή που έγινε σε όλους τους μεγάλους πολιτισμούς, οδήγησε στη <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">διαστροφή</b> και στην <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αποχαύνωση </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[66]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Η ανάπτυξη της σύγχρονης τεχνολογίας και ιδιαίτερα της φαρμακολογίας ευνοεί σε πρωτόγνωρο βαθμό την προσπάθεια του ανθρώπου να αποφύγει τις δυσάρεστες εμπειρίες. Χάρη στην προοδευτική κυριαρχία μας πάνω στο περιβάλλον έχουμε πάψει ν' αντιλαμβανόμαστε πόσο έχουμε γίνει εξαρτημένοι από τις σύγχρονες *ανέσεις*, γιατί τις θεωρούμε πια σαν κάτι αυτονόητο" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[67]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Μέσα στις συνθήκες αυτές, "ο σύγχρονος άνθρωπος έχει μετατοπίσει την ισορροπία του συστήματος ευχαρίστησης- απέχθειας προς την κατεύθυνση της αυξανόμενης υπερευαισθησίας, απέναντι σε κάθε δυσμενή κατάσταση° ενώ η ικανότητα της απόλαυσης που αποκομίζει αμβλύνεται συνεχώς. [...]. Η αυξανόμενη έλλειψη ανοχής απέναντι στις δυσάρεστες εμπειρίες, συνδυαζόμενη με τη μειούμενη ελκυστικότητα της τέρψης, κάνει τους ανθρώπους να χάνουν την ικανότητα να εργαστούν σκληρά ενόψει της προοπτικής ενός μακρινού αποτελέσματος που υπόσχεται την ευχαρίστηση. <b>Προκαλείται έτσι μια ανυπόμονη απαίτηση για άμεση ικανοποίηση κάθε επιθυμίας που υποβόσκει μέσα μας</b>. Η λαχτάρα αυτή ευνοείται από μια κοινωνία όπου οι παραγωγοί σπρώχνουν το κοινό προς την κατανάλωση και όπου οι καταναλωτές δεν αντιλαμβάνονται μέχρι ποιό βαθμό έγιναν σκλάβοι των <i style="mso-bidi-font-style: normal;">ευκολιών πληρωμής</i> που προβλέπει το σύστημα της εξόφλησης με δόσεις" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[68]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> .</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Η πιεστική ανάγκη άμεσης ικανοποίησης επιφέρει εξαιρετικά βλαβερές συνέπειες στον τομέα της σεξουαλικής συμπεριφοράς όπου όλοι οι λεπτοί διαφορισμένοι τύποι συμπεριφοράς στο ερωτικό ειδύλλιο και στο ζευγάρωμα εξαφανίζονται </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[69]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η ευχαρίστηση χωρίς κόπο, η αποχαύνωση και η απουσία χαράς γίνονται τα συνήθη μοτίβα συμπεριφοράς. Επιζητούμε και μπορούμε να φτάσουμε στην ευχαρίστηση χωρίς να καταβάλουμε το τίμημα της δύσκολης και επίπονης εργασίας που απαιτείται. Όμως με τον τρόπο αυτό μπορούμε να φτάσουμε μεν στην ευχαρίστηση αλλά όχι και στη χαρά, η οποία προκύπτει απ' την αντιμετώπιση και το ξεπέρασμα συγκεκριμένων δυσκολιών. "Το να θελήσουμε να απομακρύνουμε από το δρόμο της χαράς κάθε πόνο, σημαίνει ν' αφαιρέσουμε ένα ουσιαστικό μέρος της ανθρώπινης ζωής" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[70]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">, </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [71]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Καθώς η εξοικείωση με τους ερεθισμούς γίνεται ολοένα και πιο μεγάλη και τείνει να εξαφανίσει προοδευτικά την ικανότητα να δοκιμάζουμε την ευχαρίστηση. Έτσι συναντάμε ολοένα και περισσότερα "μλαζέ" άτομα [άτομα απαθή στη χαρά ή στο θαυμασμό- από κορεσμό] που ζουν στην αποχαύνωση και αναζητούν διαρκώς καινούργια ερεθίσματα. Φτάνουμε κατά συνέπεια στην παθολογική αγάπη του νεωτερισμού, στη νεοφιλία, που αφορά όλες τις σχέσεις του ανθρώπου με τον έξω κόσμο και τη συνεχή προσφυγή του σε οτιδήποτε νεοφανές </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[72]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> "Αυτή η εξασθένιση του συναισθήματος, με την θανάσιμη χαλαρότητα που ακολουθεί, φαίνεται να απειλεί, εντελώς ιδιαίτερα, όλες τις χαρές και τους πόνους, που γεννιούνται μαζί με την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κοινωνικότητα</b> του ανθρώπου, στις οποιεσδήποτε σχέσεις μας, στους δεσμούς μας με το σύντροφο του γάμου, με τα παιδιά μας, τους γονείς, τους φίλους και τους γνωστούς" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[73]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> ε) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ο γενετικός μαρασμός</b>: Ο άνθρωπος από την ίδια του τη φύση, τη φυλογένεσή του, είναι πολιτισμικό όν. Οι ενστικτώδεις παρορμήσεις του και ο συνειδητός έλεγχός τους από την κοινωνία, σχηματίζουν ένα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ενιαίο</b> σύστημα στο εσωτερικό του οποίου οι δύο αυτοί παράγοντες είναι συμπληρωματικοί. Μια ελάχιστη αύξηση ή μείωση της δόσης στη μια ή στην άλλη πλευρά, προκαλεί ανωμαλίες, πολύ πιο εύκολα, απ' όσο φαντάζονται όλοι όσοι έχουν την τάση να πιστεύουν στην παντοδυναμία της ανθρώπινης λογικής και της εκπαίδευσης. Ο βαθμός στον οποίο ο άνθρωπος κατορθώνει ν' αντισταθμίσει τα ένστικτά του και να κυριαρχεί πάνω σ' αυτά, είναι δυστυχώς πολύ περιορισμένος" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[74]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Η δύναμη που ασκούν η λογική και η αίσθηση της ευθύνης δεν είναι απεριόριστη° μόλις που αρκούν στο φυσιολογικό άτομο για να του επιτρέψουν να πάρει τη θέση του στην κοινωνικο-πολιτιστική κοινότητα </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[75]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Το ατομικό ένστικτο και η κοινωνική ευθύνη δρουν ανταγωνιστικά πάνω στο εκκρεμές της προσωπικότητας.</b> Και από τις δύο πλευρές του παραπάνω εκκρεμούς βρίσκονται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αυθεντικές αξίες</b>. Οι αξίες αυτές είναι: προς τα *αριστερά*, η αξία της ελεύθερης ανάπτυξης του ατόμου° προς τα *δεξιά*, η αξία της κοινωνικο-πολιτιστικής ισορροπίας. Οι πράξεις απανθρωπίας προέρχονται από υπερβολές που διαπράττονται και προς τη μία και προς την άλλη κατεύθυνση</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [76]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η μυστηριώδης *αίσθηση του καλού και του κακού* είναι αγκυροβολημένη μέσα μας με ένα γενετικό πρόγραμμα, που μας ωθεί ν' αντιδράσουμε στην αντικοινωνική συμπεριφορά των ομοίων μας. Οι εγγενείς αντιδράσεις αποτελούν το βασικό θέμα που παραμένει αναλλοίωτο δια μέσου των αιώνων. Πάνω στο θέμα αυτό έχουν συντεθεί, σαν ισάριθμες μουσικές παραλλαγές, τα ηθικά και νομικά συστήματα που έχουν εμφανισθεί, ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, μέσα στους διάφορους πολιτισμούς </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[77]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Είναι γεγονός ότι η αυθόρμητη αίσθηση του καλού και του κακού μπορεί να προκαλέσει τόσα λάθη, όσα και οποιαδήποτε άλλη ενστικτώδης αντίδραση. Ωστόσο, η αυθόρμητη αυτή αίσθηση της δικαιοσύνης είναι εξίσου απαραίτητη για την κοινωνική μας συμπεριφορά όσο και ο θυροειδής αδένας για το ορμονικό μας σύστημα. Η τάση για εξάλειψη της έμφυτης αίσθησης της δικαιοσύνης, συνδυασμένη με τη σημερινή απόλυτη ανοχή, έχει επικίνδυνα αποτελέσματα που ενισχύονται και από το <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ψευδο-δημοκρατικό δόγμα </b>σύμφωνα με το οποίο<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά είναι επίκτητη </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[78]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Ένα μεγάλο μέρος βέβαια της κοινωνικής ή αντικοινωνικής μας συμπεριφοράς προσδιορίζεται από το περιβάλλον: (1) από την αγαθοποιό ή κακοποιό επίδραση που ασκείται πάνω μας κατά τα πρώτα χρόνια της παιδικής μας ηλικίας από γονείς λιγότερο ή περισσότερο διαφωτισμένους (που έχουν συνείδηση των ευθυνών τους), και, ακόμα περισσότερο, (2) από την καλή ισορροπία της συναισθηματικής μας ζωής. Όμως άλλα τόσα πράγματα, αν όχι περισσότερα, καθορίζονται γενετικά </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[79]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Η απορύθμιση της ηθικής συμπεριφοράς με τη συμβολή των παραγόντων που αναφέρθηκαν, δεν οδηγεί απλά και μόνο στην απουσία της αίσθησης του καλού και του αληθινού αλλά, το χειρότερο, σε μια ενεργητική εχθρότητα προς τις αξίες αυτές. Αυτός είναι ο λόγος που πολλές θρησκείες πιστεύουν σ' έναν εχθρό, έναν αντίπαλό του θεού. Αν ρίξουμε μια προσεχτική ματιά σε ό,τι συμβαίνει σήμερα στον κόσμο, θα δυσκολευτούμε να φέρουμε αντίρρηση σ' έναν πιστό που βεβαιώνει ότι έφτασε η ώρα του Αντίχριστου. Χωρίς αμφιβολία, ο εκφυλισμός της κληρονομικής κοινωνικής συμπεριφοράς αποτελεί το προοίμιο μιας Αποκάλυψης, ιδιαίτερα φρικιαστικής </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[80]</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> στ) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Η ρήξη με την παράδοση</b>: Η εξέλιξη ενός πολιτισμού παρουσιάζει σημαντικές αναλογίες με τη φυλογενετική εξέλιξη ενός είδους. Η συσσωρευμένη παράδοση που βρίσκεται στη βάση της ανάπτυξης κάθε πολιτισμού, στηρίζεται σε επιτεύγματα ουσιαστικά νέα που δεν υπάρχουν στα ζώα: στην αφηρημένη σκέψη και στη γλώσσα- η οποία επιτρέπει τη δημιουργία συμβόλων και προσφέρει στον άνθρωπο μοναδικές δυνατότητες για τη μετάδοση των γνώσεων που απόκτησαν άλλοι άνθρωποι. Χάρη σ' αυτή τη <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μεταβίβαση των επίκτητων ικανοτήτων</b> ένας πολιτισμός προοδεύει πολύ ταχύτερα απ' ό,τι η φυλογένεση ενός είδους. Οι διαδικασίες με τις οποίες ένας πολιτισμός οικειοποιείται και συγκρατεί μια καινούργια γνώση είναι διαφορετικές από τις διαδικασίες μεταβολής του είδους. Όμως η μέθοδος με την οποία πραγματοποιείται η επιλογή των διατηρητέων γνώσεων είναι η ίδια στη φάση της ανάπτυξης του πολιτισμού και του είδους. Συγκεκριμένα, η επιλογή και στις δύο περιπτώσεις γίνεται ύστερα από πλήρη δοκιμασία </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[81]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η διατήρηση των επίκτητων γνώσεων είναι πιο σημαντική από την απόκτηση νέων. Χάρη στις μελέτες που έγιναν στον τομέα αυτό μπορούμε να διακρίνουμε ποιά από τα ήθη και τα έθιμα, που μας μεταβίβασε η παράδοση, πρέπει να ξεφορτωθούμε σαν άχρηστες δεισιδαιμονίες και ποιά, αντίθετα, μας είναι απαραίτητα στην πολιτιστική κληρονομιά μας </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[82]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Θα ήταν σφάλμα να πιστέψουμε ότι το ουσιαστικό κεφάλαιο της ανθρώπινης γνώσης συνίσταται μόνο σ' εκείνο που μπορούμε να καταλάβουμε ορθολογικά ή ακόμα, σ' εκείνο που μπορούμε ν' αποδείξουμε επιστημονικά. Το σφάλμα αυτό συνεπάγεται ολέθριες συνέπειες<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">. Οδηγεί την επιστημονικά μορφωμένη νεολαία να πετάξει στη θάλασσα τον τεράστιο θησαυρό της σοφίας και των γνώσεων που περικλείουν οι παραδόσεις όλων των αρχαίων πολιτισμών και τα διδάγματα των μεγάλων θρησκειών </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[83]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. "Όποιος αρνείται συστηματικά κάθε αξία της παραδοσιακής σοφίας, υποπίπτει κατ' ανάγκη στο σοβαρό σφάλμα να πιστέψει ότι η επιστήμη είναι ικανή να δημιουργήσει από το μηδέν, με μόνη τη λογική της, έναν πλήρη πολιτισμό, με όλα όσα περιλαμβάνει. Μια τέτοια αντίληψη είναι ελαφρώς λιγότερο ανόητη από την αντίληψη ότι η επιστήμη μπορεί να <i style="mso-bidi-font-style: normal;">τελειοποιήσει</i> τον άνθρωπο με διάφορες επεμβάσεις στα γονίδια. Σ' έναν πολιτισμό η γνώση *αναπτύχθηκε* με επιλογή, κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο που αναπτύσσεται σ' ένα ζωικό είδος </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[84]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Η απίστευτη υποτίμηση του μη ορθολογικού πολιτιστικού πλούτου και η υπερεκτίμηση όλων όσων είναι ικανός ο άνθρωπος ορθολογικά να παράγει </b>(homo faber),<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> αποτελούν παράγοντες που απειλούν με καταστροφή τον πολιτισμό μας</b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [85]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Και οι παράγοντες αυτοί δεν είναι οι μόνοι. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">"Η στάση του μεγαλύτερου μέρους των νέων απέναντι στους γονείς τους, χαρακτηρίζεται, σε μεγάλο βαθμό, από περιφρόνηση και υπεροψία, χωρίς να περιέχει ίχνος κατανόησης". Η σημερινή επαναστατημένη νεολαία αντιδρά, προς την πιο ηλικιωμένη γενεά, όπως θα αντιδρούσε μια πολιτιστική εθνότητα εναντίον μιας ξένης εχθρικής εθνότητας" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[86]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Παρατηρείται στη νεολαία μια τάση για σχηματισμό <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ψευδο- ειδών</b>. "Κάθε σαφώς διαφορισμένη εθνότητα έχει την τάση να θεωρεί τον εαυτό της σαν ιδιαίτερο είδος, και δεν παραδέχεται ότι τα μέλη των άλλων παρόμοιων πολιτιστικών μονάδων είναι ισάξια. Σε πολυάριθμες φυλές ιθαγενών η λέξη που χρησιμεύει για να δηλώσει την πατριά (το *κλαν*), είναι απλούστατα η λέξη *άνθρωποι* [87]. Το να σκοτώσει, όμως κάποιος ένα μέλος της γειτονικής φυλής, δεν σημαίνει ότι διαπράττει ανθρωποκτονία. Η συνέπεια του σχηματισμού ενός ψευδοείδους είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, επειδή εξασθενίζει σε μεγάλο βαθμό τα εμπόδια για το φόνο ενός συνανθρώπου και ενισχύει την επιθετικότητα απέναντι στους αλλογενείς. Έτσι νοιώθουμε απέναντι των *εχθρών* ένα βαθύ μίσος και με τέτοια ένταση που μόνο απέναντι των συνανθρώπων μας μπορούμε να έχουμε, και ποτέ απέναντι σ' ένα άγριο ζώο. Μπορούμε να τους σκοτώσουμε με ήσυχη συνείδηση, αφού πιστεύουμε ότι δεν πρόκειται για πραγματικά ανθρώπινα πλάσματα (αφού μόνο η δική μας φυλή, η δική μας εθνότητα αποτελείται από ανθρώπους)" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[88]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">επιθετικότητα</b> της νεολαίας προέρχεται από μια λειτουργική ανωμαλία της ανάπτυξης κατά την περίοδο της εφηβείας. "Στη διάρκεια αυτής της φάσης, ο έφηβος αρχίζει ν' αποσπάται από τις οικογενειακές παραδόσεις. Τις εξετάζει με κριτικό βλέμμα και αναζητεί άλλα ιδανικά και μια καινούργια ομάδα που να μπορεί να ασπαστεί τις αρχές της. Ο ενστικτώδης πόθος του να <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αγωνιστεί</b> για ένα σκοπό επηρεάζει αυτή την επιλογή του. Κατά την περίοδο αυτή καθετί παραδοσιακό φαίνεται ενοχλητικό, καθετί το καινούργιο ελκυστικό. Θα μπορούσε να μιλήσει κανένας για *φυσιολογική νεοφιλία* </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[89]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Η διαδικασία αυτή έχει μεγάλη σημασία για τη διατήρηση του είδους και έχει εγγραφεί στο πρόγραμμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια της φυλογένεσης. Ο ρόλος της συνίσταται στο να κάνει πιο εύκαμπτη την υπερβολικά άκαμπτη μεταβίβαση των πολιτιστικών κανόνων συμπεριφοράς. Υπό την έννοια αυτή θα μπορούσε να συγκριθεί με την αλλαγή του κέλυφου στον κάβουρα, από το οποίο πρέπει ν' απαλλαγεί για να μπορέσει να μεγαλώσει. Αυτή τη φάση την περνάει ο κάβουρας όταν αλλάζει κέλυφος και ο νέος όταν βρίσκεται στη φάση της εφηβείας. [...]. Κανονικά, η περίοδος της φυσιολογικής νεοφιλίας ακολουθείται από μια φάση ανάκτησης της αγάπης προς τις παραδοσιακές αξίες. Η φυσιολογική νεοφιλία και η καθυστερημένη υπακοή σχηματίζουν, και οι δύο μαζί, ένα σύνολο που, ο ρόλος του, στη διατήρηση του συστήματος, συνίσταται στην απομάκρυνση των απαρχαιωμένων στοιχείων του παραδοσιακού πολιτισμού, τα οποία παρεμποδίζουν τη νέα ανάπτυξη, και στην ταυτόχρονη διατήρηση του ουσιαστικού και αναντικατάστατου μέρους της δομής </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[90]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Αλλά οι ανωμαλίες που οδηγούν στο μίσος και στον πόλεμο μεταξύ των γενεών έχουν και άλλες αιτίες, τονίζει ο Λόρεντς. Δύο είναι οι κυριότερες: (1) οι αναγκαίες τροποποιήσεις και προσαρμογές στο όλο και αυξανόμενο πολιτιστικό απόθεμα που μεταβιβάζεται από γενεά σε γενεά. Καθώς ο ρυθμός- που η τεχνολογία επιβάλλει στο σύγχρονο πολιτισμό- επιταχύνεται, σημαντικό μέρος των παραδόσεων που τηρεί η σημερινή γενεά θεωρείται, δικαιολογημένα από τους νέους, εντελώς αναχρονιστική </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[91]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. (2) Οι μεταβολές στις οποίες υπόκειται η δομή της οικογένειας, λόγω της αυξανόμενης επίδρασης της τεχνολογίας, συντελούν στη χαλάρωση των δεσμών μεταξύ γονέων και παιδιών (πράγμα που αρχίζει από τη βρεφική ηλικία). Όλα αυτά μαζί συντελούν, σε μεγάλο βαθμό, στο μαρασμό του αισθήματος συμπάθειας προς τους άλλους και στην αποστέρηση από τη σύγχρονη οικογένεια της ιεραρχικής συγκρότησης που εξασφάλιζε κάποτε τον σεβασμό στον γέροντα </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[92]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Η ψυχιατρική δέχεται ότι "εκείνο που σπρώχνει ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό νεαρών προς τα ναρκωτικά, είναι η πλήξη και, προπαντός, η ανάγκη να ανήκουν σε μια ομάδα". Στο οντογενετικό στάδιο, η *φυσιολογική* πορεία (εκείνη δηλαδή που υπηρετεί καλύτερα την επιβίωση ενός συστήματος πολιτισμού) είναι να ενώνονται οι νέοι σε ομήλικες ομάδες στην υπηρεσία νέων ιδανικών και να ασχολούνται με ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις των κανόνων της παραδοσιακής συμπεριφοράς, αξιοποιώντας την πολιτιστική κληρονομιά των γονέων τους. Έτσι ο έφηβος γίνεται "ένα νέο κλωνάρι ενός αρχαίου πολιτισμού" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[93]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Ως ον του πολιτισμού, ο άνθρωπος μπορεί να "αναγνωρίζει με τέλεια ικανοποίηση τον εαυτό του, μόνο μέσα σ' αυτό τον πολιτισμό και δια μέσου αυτού του πολιτισμού. Αν εμποδιστεί σ' αυτή την προσπάθειά του, τότε ικανοποιεί αυτή την ανάγκη του για ταυτότητα και συμμετοχή σε μια ομάδα, προσφεύγοντας σ 'ένα υποκατάστατο" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[94]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">ζ) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Η υποταγή στο δόγμα</b>: "Το σύνολο των γνώσεών μας δεν αποτελεί παρά μια προοδευτική <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">προσέγγιση</b> προς μια εξω-υποκειμενική πραγματικότητα, που προσπαθούμε να τη γνωρίσουμε" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[95]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. <b>Όλες μας οι γνώσεις δεν είναι παρά μια κατά προσέγγιση εικόνα του πράγματος *καθ' εαυτό*.</b> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ωστόσο δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τον εαυτό μας να δεχτεί ορισμένα γεγονότα σαν αληθινά</b>, κάτι παρόμοιο με την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πίστη</b>. Πιστεύω για ορισμένα πράγματα, χωρίς να έχω την παραμικρή απόδειξη ότι η πεποίθησή μου είναι σωστή. "Έτσι, πιστεύω ότι το σύμπαν διέπεται από ένα σύνολο νόμων, δίχως αντιφάσεις, και που δεν παραβιάζονται ποτέ. Η πεποίθησή μου αυτή, εξαιρεί τα υπερφυσικά γεγονότα. Με άλλα λόγια, θεωρώ αυταπάτες τα οράματα που περιγράφονται από τους πνευματιστές ή από την παραψυχολογία" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[96]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ο υποθετικός συλλογισμός </b>ότι ορισμένα φαινόμενα είναι απλώς<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> αληθινά, </b>αποτελεί μια<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> διαδικασία απαραίτητη </b>για την επεξεργασία<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> της ανθρώπινης γνώσης </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[97]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Ωστόσο, παρότι είναι φυσικό να αγαπάμε τις υποθέσεις μας<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">, πρέπει, </b>ασκώντας την αυτοκριτική μας και τη δημιουργική μας σκέψη,<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"> να αποφύγουμε το σφάλμα ν' αφήσουμε τον εαυτό μας να κλειστεί μέσα σε μια υπόθεση εργασίας </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[98]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και με τις συνήθειες της σκέψης μας που αναπτύχθηκε κοντά σε σεβαστούς δασκάλους ή μέσα σε σχολές σκέψεις. Γιατί από τη στιγμή που ένας μεγάλος δάσκαλος ανακαλύψει μια νέα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ερμηνευτική αρχή</b> που διέπει μια "σχολή" σκέψης και οι μαθητές του μεταβληθούν σε οπαδούς, έχουν γίνει τα βήματα για το σχηματισμό ενός <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">δόγματος</b>. Το πρόσθετο αποφασιστικό βήμα γίνεται αν προστεθεί στα προηγούμενα ένας υπερβολικά μεγάλος αριθμός οπαδών, πράγμα που είναι δυνατό μέσα από τη διάδοση και εδραίωσή της ιδέας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">Με το σχηματισμό του δόγματος η θεωρία μεταβάλλεται σε πίστη </span></b><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">και όποιος αρνείται να συμμορφωθεί σ' αυτή κατηγορείται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ως αιρετικός </b></span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[99]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Το δόγμα ανυψώνεται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">σε θρησκεία</b> που δίνει στους οπαδούς της την υποκειμενική ικανοποίηση ότι κατέχουν μια <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">βέβαιη γνώση</b> που φέρνει τη σφραγίδα της Αποκαλύψεως </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[100]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Ο δογματισμός αυτός είναι επικίνδυνος. Αλλά "γίνεται πραγματικά σατανικός" όταν πετύχει "να συγκεντρώσει ανθρώπινα πλήθη, κράτη, ηπείρους ή ακόμα και την ανθρωπότητα ολόκληρη, γύρω από ένα ψεύτικο και διεστραμμένο δόγμα. Αυτός ακριβώς ο κίνδυνος μας απειλεί σήμερα" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[101]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Η πίστη στον <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μπεχαβιορισμό</b>, τον οποίο σήμερα όλοι επικαλούνται για να στηρίξουν το ηθικό πρόταγμα ότι "όλοι οι άνθρωποι δικαιούνται τις ίδιες δυνατότητες (συνθήκες) ανάπτυξης", μετατρέπεται από τους δημαγωγούς σε ένα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ψευδο- δημοκρατικό δόγμα</b> που ισχυρίζεται ότι: "όλοι οι άνθρωποι θα γίνονταν ίσοι, αν μπορούσαν να αναπτυχθούν με τις ίδιες περιβαλλοντικές συνθήκες και θα γίνονταν μάλιστα άνθρωποι ιδεώδεις, αν οι συνθήκες αυτές ήσαν ιδεώδεις". Με το δόγμα αυτό "που κάνει να φαίνεται σαν ανεπιθύμητο καθετί που είναι ειδικά ανθρώπινο, οι ηγεσίες σε Αμερική, Σοβιετική Ένωση και Κίνα διευκολύνονται στη χειραγώγηση των μαζών </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[102]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Η πίστη στην *κατήχηση* βρίσκεται στη βάση πολλών θανάσιμων αμαρτημάτων που διαπράττει η πολιτισμένη ανθρωπότητα όχι μόνο ενάντια στη φύση αλλά ακόμα και ενάντια στην ανθρώπινη φύση, ειδικά και, κατά συνέπεια, ενάντια σ' όλη την ανθρωπότητα. Όταν μια παγκόσμια ιδεολογία και η πολιτική που προκύπτει από αυτή, στηρίζονται σ' ένα ψέμα, η ηθική και πολιτιστική κατάρρευση που απειλεί τις Η.Π.Α. και ολόκληρο το δυτικό κόσμο είναι επί σκηνής" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[103]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">"<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Κάτω η ατομικότητα</b>", είναι το κεντρικό σύνθημα που κυριαρχεί° "οι άνθρωποι δεν μπορούν ή μάλλον <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">δεν πρέπει</b> πια να κουβαλούν μέσα τους κληρονομημένες ιδιότητες και κυρίως ιδιότητες που να προσδιορίζουν την κοινωνική συμπεριφορά ή τις κοινωνικές ανάγκες τους" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[104]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Έτσι, "μέσα στο πιο τελειοποιημένο από άλλοτε σύστημα χειραγώγησης, οι άνθρωποι παρεμποδίζονται στην ατομική τους αυτοπραγμάτωση περισσότερο σήμερα από κάθε άλλη φορά" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[105]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">,</span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;"> [106]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μόδα</b> αποτελεί την πιο ακατανίκητη και πιο αποτελεσματική μέθοδο για τη χειραγώγηση των μεγάλων ανθρώπινων μαζών. Η χειραγώγηση αυτή έχει εισέλθει και στην επιστήμη. "Όχι μόνο η κοινή γνώμη, αλλά και η γνώμη των ίδιων των επιστημόνων τείνει, αναμφισβήτητα, να δώσει το προβάδισμα στις επιστήμες εκείνες που προεξάρχουν, μόνο από την άποψη μιας εκφυλισμένης κοινωνίας, αποξενωμένης από τη φύση, *καθοδηγούμενης*, αποκομμένης από τις παραδοσιακές αξίες, απογυμνωμένης από αισθήματα- μιας κοινωνίας που δεν πιστεύει πια παρά μόνο στις εμπορικές αξίες. [...]. Η *Big Science* (Η Μεγάλη Επιστήμη) δεν είναι καθόλου η επιστήμη που ενδιαφέρεται για τα σπουδαιότερα πράγματα της ανθρώπινης ψυχής ή της ανθρώπινης νόησης του πλανήτη μας, αλλά είναι εκείνη αποκλειστικά που υπόσχεται πολύ χρήμα ή μεγάλες ποσότητες ενέργειας, ή εκείνη που προσφέρει μεγάλη δύναμη, έστω κι αν πρόκειται για τη δύναμη της καταστροφής κάθε πραγματικά μεγάλου ή ωραίου δημιουργήματος" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[107]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">. Οι σύγχρονοι επιστήμονες "πάσχουν σαν παιδιά του αιώνα μας, από τα συμπτώματα απανθρωπίας που παρουσιάστηκαν αρχικά παντού, στους μη επιστημονικούς πολιτισμούς". Υπάρχει μια χτυπητή αναλογία μεταξύ των πολιτιστικών ασθενειών γενικά και εκείνων που προσβάλλον ειδικά την επιστήμη. Και αν εξετάσουμε καλύτερα το πράγμα, θα δούμε ότι οι πολιτιστικές ασθένειες είναι η αιτία των ασθενειών που προσβάλλουν την επιστήμη" </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[108]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> </span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">η) <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Τα πυρηνικά όπλα</b>: To 8ο "αμάρτημα του πολιτισμού" μας, τέλος, είναι ο πυρηνικός εξοπλισμός που σε συνδυασμό με την απίστευτη συλλογική βλακεία της ανθρωπότητας, μας απειλεί με το ενδεχόμενο του πυρηνικού ολοκαυτώματος. Ο κίνδυνος αυτός φαίνεται πως μπορεί να αποτραπεί πιο εύκολα απ' ότι οι προηγούμενες εφτά απειλές </span><span style="color: #073763; font-family: ""serif"", "serif"; mso-ansi-language: EL;">[109]</span><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">.</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> Συνεχίζεται</span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763;"><span style="color: #073763; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"> <b>ΑΝΑΦΟΡΕΣ- ΠΗΓΕΣ</b></span><span style="mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[1]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> "Ο όρος <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">σύστημα</b> εκφράζει την αρχή του <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">λειτουργικού συνδυασμού πόρων</b> για να <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παραχθούν</b> επιδιωκόμενα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αποτελέσματα</b>. Ο συνδυασμός αυτός μπορεί να είναι μεγάλος ή μικρός, απλός ή εξαιρετικά σύνθετος, ενεργητικός ή δυνητικός, μοναδικός ή παράλληλος, νέος ή παλιός, στατικός ή δυναμικός. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα μπορεί να είναι σταθερό ή όχι, μοναδικό ή επαναλαμβανόμενο ή συνεχές, γεωγραφικά ή χωρικά προσδιορισμένο ή απεριόριστο στην εδαφική του έκταση, φυσικό ή συμβολικό, υλικό ή άυλο". Δες Exton: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Η εποχή των συστημάτων</i>, (Μετφ. Α. Αθανασίου),Αθήνα: Εκδ. Παπαζήση, 1972, σσ.19-21, 32-38. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[2]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Τα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">συστήματα</b> μπορεί να διακριθούν σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φυσικά </b>(τεχνικά) και σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μη φυσικά</b> συστήματα. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[3] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε πολλά συστήματα συναντάμε ένα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">συνδυασμό</b> των δύο ειδών [<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φυσικών, μη-φυσικών</b>], σαν <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">υποσυστήματα</b> που στηρίζουν αμοιβαία το ένα το άλλο. "<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Τα συστήματα</b> συνιστούν σημαντικά και με επιρροή <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">στοιχεία του φυσικού και ψυχολογικού μας περιβάλλοντος</b>. Και αν κερδίζουμε τα προς το ζην σα μέλη ενός συστήματος, τότε πραγματικά βλέπουμε ότι η ζωή μας προσδιορίζεται βαθύτατα από τις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">απαιτήσεις</b> που <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">επιβάλλει</b> το σύστημα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">εσωτερικά</b> πάνω σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">εκείνους</b> που βοηθούν τη λειτουργία του. Δες Exton. ό. π. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[4]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Ο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ενιαίος έλεγχος</b>, η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">διεύθυνση</b>, ο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανώτατος συντονισμός</b>, η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων</b> και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κοινές βοηθητικές υπηρεσίες</b> είναι μερικοί από τους <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παράγοντες</b> που μπορούν να <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μετατρέψουν</b> ένα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">σύνολο διαδικασιών</b> σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">σύστημα</b>". </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[5]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Jurgen Habermas, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Legitimation crisis</i>, (Tr. Thomas McCarthy), Cambridge; Polity Press, 1988, σ. 5. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[6]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σε ένα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φυσικό σύστημα</b>, η επιδίωξη και ο τελικός <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">σκοπός</b> είναι ο <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μετασχηματισμός υλικών</b> ή μια <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μετακίνηση</b>. Τα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μη φυσικά συστήματα</b> ασχολούνται με <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">άυλα αντικείμενα</b>. Καθώς όμως η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανθρώπινη νόηση</b> συνδέεται με τον <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">εξωτερικό κόσμο</b> μέσω των <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αισθήσεων</b> ακόμα και οι πιό <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">άυλες αξίες</b> γίνονται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">"αισθητές"</b> με <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φυσικούς όρους</b>. Από αυτό συνάγεται ότι ένα σύστημα που πραγματεύεται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">άυλες καταστάσεις</b> πρέπει να απασχολεί <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φυσικές εξουσίες</b>. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Τα άυλα</b> εκφράζονται <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">συμβολικά</b> με <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">γράμματα</b> και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αριθμούς</b>, αλλά <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">τα ίδια τα σύμβολα</b> πρέπει <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">να διακρίνονται</b> με <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φυσικό τρόπο</b>. Παίρνουν λ. χ. τη μορφή σημαδιών πάνω σε χαρτί ή σε φίλμ κλπ. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[7]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Τα συστήματα</b> συνιστούν σημαντικά και με επιρροή <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">στοιχεία του φυσικού και ψυχολογικού μας περιβάλλοντος</b>. Και αν κερδίζουμε τα προς το ζην σα μέλη ενός συστήματος, τότε πραγματικά βλέπουμε ότι η ζωή μας προσδιορίζεται βαθύτατα από τις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">απαιτήσεις</b> που <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">επιβάλλει</b> το σύστημα <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">εσωτερικά</b> πάνω σε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">εκείνους</b> που βοηθούν τη λειτουργία του. Δες Exton. ό. π. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[8]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Talcott Parsons, "An approach to psychological theory in terms of the theory of action", στο <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Psychology: A Stydy of a Science</i>, 7 τομ. S Koch, Ed.( New York, 1959), 3; 631. Επίσης, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Politics and social structure</i>, New York, 1969, σ. 33 </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[9]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατσούλης, ό. π. σσ. 83-84</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[10]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Σύμφωνα με τον Habermas, μιλάμε για συστημική ολοκλήρωση ενόψει των συγκεκριμένων πηδαλιουχικών αποδόσεων ενός αυτο- ρυθμιζόμενου <i style="mso-bidi-font-style: normal;">συστήματος</i>. Τα κοινωνικά συστήματα θεωρούνται ως <i style="mso-bidi-font-style: normal;">κόσμοι ζωής</i> που είναι δομημένοι συμβολικά. Μιλάμε για κοινωνική ολοκλήρωση σε σχέση με το σύστημα των θεσμών στο οποίο ομιλούντα και δρώντα υποκείμενα συσχετίζονται κοινωνικά. Για μια κοινωνική- επιστημονικώς αποδεκτή θεωρία της κρίσης πρέπει να βρεθεί η σύνδεση ανάμεσα στη συστημική ολοκλήρωση και την κοινωνική ολοκλήρωση. ό. π. σ. 4.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[11]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Aναφορικά με την κοινωνική-επιστημονική χρησιμότητα αυτής της έννοιας μπορεί να αντιπαρατεθεί, παρατηρεί ο Habermas, "ότι αυτή δεν συνυπολογίζει τις <i style="mso-bidi-font-style: normal;">εσωτερικές</i> αιτίες μιας </span><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">συστηματικής</span><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> υπερφόρτωσης [του συστήματος] σε πηδαλιουχικές ικανότητες (ή μιας "δομικής" ανεπιλυσιμότητας των πηδαλιουχικών προβλημάτων)", ό. π. σ. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[12]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 2-3.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[13]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. 2.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[14]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Μέσα στα πλαίσια ενός κοινωνικού συστήματος, μιλάμε για κοινωνική ολοκλήρωση ανφερόμενοι στα συστήματα θεσμών με τα οποία τα ομιλούντα και δρώντα υποκείμενα σχετίζονται κοινωνικά. Μιλάμε επίσης για ολοκλήρωση του συστήματος έχοντας κατά νου τις συγκεκριμένες πηδαλιουχικές επιδόσεις ενός αυτο-ρυθμιζόμενου συστήματος. Habermas, ό. π. σσ. 4-5. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[15]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 3. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[16]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Νίκος Πουλαντζάς, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Το Κράτος, Η Εξουσία, Ο Σοσιαλισμός</i>, (Μετφ. Γ Κρητικός), Αθήνα: Θεμέλιο, 1982</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[17]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>C. Offe, "Krise und Krisenmanagement", στο M. Janicke, ed., <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Herrchaft und Krise</i>, Opladen: 1973, σ. 197. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[18]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατσούλης, ό. π. σσ. 87-88.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[19]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 89</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[20]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Jurgen Habermas, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Legitimation crisis</i>, (Tr. Thomas McCarthy), Cambridge; Polity Press, 1988, σσ. 20-24. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[21]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατσούλης κ ά, ό. π. σ. 85 </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[22]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 91-92.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[23]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 94-95</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[24]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ο E. Alvater διακρίνει την <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παγκόσμιο αγορά</b> (Weltmarket): στην <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αγορά εμπορευμάτων</b> (εμπορευματικό κεφάλαιο), στην <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αγορά του παραγωγικού κεφαλαίου</b> (πολυεθνικές εταιρίες), και στην <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">αγορά του χρήματος</b> και <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">της πίστης</b> (χρηματιστικό κεφάλαιο). Η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παγκόσμιος αγορά</b> (εμπορευματικό, παραγωγικό και χρηματιστικό κεφάλαιο), <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">μαζύ</b> με τους <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">διεθνείς πολιτικούς οργανισμούς</b>: ΟΗΕ, GATT, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF), Διεθνή Τράπεζα( World Bank), ΕΟΚ κτλ. συγκροτεί ένα σύστημα εξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεων που συνθέτουν την έννοια του "<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Διεθνούς Συστήματος</b>" (Weltsystem). Tο σύστημα αυτό, από το τέλος τουλάχιστον του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου έχει εισέλθει σε μια διαδικασία ολοκλήρωσης. Κατσούλης- Ράσκε, Τα πολιτικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης, Τομ.Α', Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 1990, σ. 101.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[25]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>N. Kondratyev, The long waves in economic life, 1924/1926</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[26]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>J. Schumpeter, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Konjukturzyklen. Eine theoritische, historische und statistische Analyse des kapitalistischen Prozesses</i>, Gottin gen, 1939. Επίσης: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Imperialism, and Social Classes</i>: Τwo Essays, (Tr, Heinz Norden), New York: Kelley, 1955. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[27]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> G. Mensch, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Das technologische Patt. Innovetionen uber winden gie Depression</i>, Frankfurt, 1977.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[28]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Κατσούλης, ό. π. σ. 99 </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[29]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>E. Alvater, "Bruch und Formwandel eines Entwicklungsmodels", στο J. Hoffman (Hrg), <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Uberproduction, Unterkonsumtion, Repres sion</i>, Hamburg: 1983. Επίσης: "Kredit und Hegemonie", στο M.Ja nicke (Hrg), <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Vor uns die Goldenen Neunzinger Jahre</i> ?, Munchen, Zurich: 1985 </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[30]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατσούλης, ό. π. σσ. 105-106</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[31]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατσούλης κ. ά, ό. π. σσ.74-75 </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[32]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Daniel Bell, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">The coming of post-industrial society</i>, New York: Basic Books, Inc., Publishers, 1973.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[33]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Daniel Bell, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Cultural contradictions of capitalism</i>, New York: 1976</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[34]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατσούλης, ό. π. σσ.110-116 </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[35]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>R. Inglehart, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">The <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>silent revolution: Changes, values and political styles among Western Publics</i>, 1977.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[36]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Ο Maslow διακρίνει τις ανάγκες σε τέσσερες γενικές κατηγορίες τις οποίες ιεραρχεί σύμφωνα με τη σημασία που αντικειμενικά και υποκειμενικά έχουν για τον άνθρωπο: Πρώτες είναι στην ιεραρχία οι "<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φυσιολογικές/ βιολογικές ανάγκες</b>" όπως: τροφή, νερό, κατοικία κλπ. Δεύτερες έρχονται οι "<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανάγκες για ασφάλεια</b>" όπως; επιβίωση, προστασία, πρόνοια για το μέλλον κλπ. Τρίτες, είναι οι "<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανάγκες για αγάπη</b>" όπως: επαφή, σχέσεις, συμπάθεια, κλπ. Τέταρτες, τέλος, είναι οι "<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ανάγκες για αναγνώριση/ αυτοεπιβεβαίωση</b>" όπως: επιτυχία, ισχύς, γνώση, κύρος κλπ. Δες σχετικά: Maslow, Abraam. Motivation and personality. New York: Harper and Row,1954. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[37]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Fr. Lehner, Die "Stille Pevolution": Zur Theorie und Realitat des Wertwandels in hoschindustrialisierten Gesellschaften, στο Η. Klages, P. Kmetchiack (Hrg), <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Wertwandel und gesellschaftlicher Wandel</i>, Frankfurt, New York: 1981. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[38]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> J. Raschke, Politik und Wertwandel in den westlichen Demok ratien, στο, A. PuZ. B36/1980. Επίσης: Burger und Parteinen. Ansicten und Analysen eine</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">r schwierigen Beziehung, Opladen, 1982. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[39]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κατσούλης, ό. π. σ. 134-135</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[40]</span><span style="font-size: 11pt;"> <span lang="EN-US">Κόνραντ Λορεντς: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Τα 8 θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μ</i>ας, (Μετφ. Α. Κοντοσιάνος, Θεώρ. Γ. Κρητικός), Αθήνα: Εκδ. Θυμάρι, 1979, σσ.19-20. Βιογραφικά: Διδάκτωρ της ιατρικής και της φιλοσοφίας (1928), υφηγητής της Συγκριτικής Ανατομίας και Ψυχολογίας των Ζώων (1937), καθηγητής της Γενικής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο της Καινιξβέργης (1940), βραβείο Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας (1973).</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[41]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Κόνραντ Λόρεντς, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Η πίσω όψη του καθρέφτη: 'Ερευνα για μια φυσική ιστορία της ανθρώπινης γνώσης</i>, (Μετφ. Μπάμπης Δερμιτζάλης, Θεώρ. Γιάννης Κρητικός), Αθήνα: Εκδ. Θυμάρι, 1982, σσ.276-277. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[42]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 312-313.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[43]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Σύμφωνα με τον Λόρεντς: "Οι τελετουργίες που γεννήθηκαν στην πορεία της φυλογένεσης και της ιστορίας των πολιτισμών έχουν από κοινού τέσσερις βασικές λειτουργίες κι αυτές είναι που σημαδεύουν τόσο αλάθευτα τα προϊόντα της τυπικοποίησης με τη σφραγίδα της μορφικής αναλογίας". Οι λειτουργίες αυτές είναι: (1) η επικοινωνία -πρώτη και παλιότερη απ' όλες (λ.χ. συντονία από φυλογενετική άποψη, κίνηση πρόθεσης από πολιτισμική), (2) αναχέτηση και "παροχέτευση" της επικίνδυνης συμπεριφοράς σε διάφορα κανάλια (φυλογενετικά λ.χ. άμβλυνση της μαχητικής συμπεριφοράς, πολιτισμικά: ντροπή),, (3) η διαμόρφωση νέων και ισχυρότερων κινήτρων κοινωνικής συμπεριφοράς (φυλογενετικά λ.χ. ένα νέο τυπικοποιημένο σχήμα συμπεριφοράς αποκτά το δικαίωμα συμμετοχής και ψήφου στο "μέγα κοινοβούλιο των ενστίκτων" του εξεταζόμενου είδους° πολιτισμικά: ευχαρίστηση από την επίδειξη δεξιοτήτων, τους "καλούς τρόπους", τα έργα τέχνης, τον κώδικα της ευγένειας και της ευπρέπειας υψωμένο σε ηθική θεωρία), και (4) η αποτροπή της διασταύρωσης [οι υπογραμμίσεις δικές μας] είτε ανάμεσα σε δύο είδη είτε ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς. Υπάρχει ακόμα στο πλαίσιο αυτό μια λειτουργία που είναι χαρακτηριστικό αποκλειστικά της πολιτιστικής τυποποίησης. Πρόκειται για τη "δημιουργία ελεύθερων συμβόλων, που καθιερώνονται για την πολιτισμένη κοινωνία και που η υπεράσπισή τους ταυτίζεται με την υπεράσπιση αυτής της κοινωνίας", ό. π. σσ. 313-319.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[44]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 18.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[45]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κόνραντ Λόρεντς, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Η πίσω όψη του καθρέπτη</i>, σ. 37.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[46]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 293.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[47]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.293-294. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[48]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 296.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[49]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.297-298.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[50]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Κόνραντ Λόρεντς, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Τα 8 θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας</i>, (Μετφ. Ανδρέας Κοντοσιάνος, Θεώρ. Γ. Κρητικός), Αθήνα: Εκδ. Θυμάρι, 1979. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[51]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.35-38.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[52] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 49-50.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[53]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 187.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[54]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> 'Oπως επισημαίνει ο Λόρεντς: Η αναλογία είναι εντυπωσιακή ανάμεσα στην εικόνα, στην εναέρια όψη, ενός προαστίου μιας σύγχρονης πόλης και στην εικόνα ενός κακοήθους όγκου. "Το κύτταρο ενός κακοήθους όγκου διαφέρει πρώτα απ'όλα από το φυσιολογικό κύτταρο, κατά το ότι δεν διαθέτει πιά τη γενετική πληροφορία, που έχει ανάγκη για να διαδραματίσει το ρόλο του σαν χρήσιμο μέλος της κυτταρικής κοινότητας του σώματος. Κατά συνέπεια, συμπεριφέρεται σαν ένα μονοκύτταρο ζώο ή σαν ένα νεαρό εμβρυακό κύτταρο. Δεν διαθέτει την κατάλληλη εσωτερική δομή και διαιρείται με τρόπο υπερβολικό, πολλαπλασιαζόμενο χωρίς κανένα περιορισμό, έτσι ώστε ο ιστός του όγκου διηθείται και πλημμυρίζει τους υγιείς, μέχρι τη στιγμή εκείνη, ιστούς, για να τους καταστρέψει τελικά", ό. π. σσ. 53-54. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[55]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 53.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[56]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.49-54.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[57]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 62.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[58]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 63.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[59]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 64.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[60]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 64.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[61]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.65-66. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[62]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 67.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[63]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 61-68.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[64]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 71.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[65]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.73-74. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[66]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.71-79.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[67]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 79.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[68]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 80.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[69]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 81.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[70]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 83.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[71]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 84.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[72]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 85.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[73]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 83.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[74]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 101.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[75]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ.100.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[76]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ο. π. σ. 104.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[77]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 105.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[78]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 107.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[79] <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">. π. σ. 107</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[80]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 117.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[81]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 121-122.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[82] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 123-124.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[83]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 124.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[84]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 125.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[85] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 125.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[86]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 125. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[87]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Κλάν: Πατριά (ομάδα γύρω από τον πατέρα-αρχηγό, όου όλοι οι απόγονοι ενσωματώνονται στην ίδια ενότητα, με αυστηρή ιεράρχηση). </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[88]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 127-128.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[89]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 131.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[90]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 132-133.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[91]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 134.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[92]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 135.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[93]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 140.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[94]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 141.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[95]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 150.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[96]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 151-152.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[97]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 153.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[98]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 155.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[99]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 156.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[100]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ.157</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[101]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 158.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[102] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 161-162.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[103]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ.162-163.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[104] </span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π..σ. 162.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[105]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 163.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[106]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>'Οπως τονίζει ο Λόρεντς: "Ποτέ δεν ήταν τόσο πραγματικό [όσο σήμερα] το πνεύμα του κοπαδιού. Ποτέ οι δημαγωγοί δεν διέθεταν τόσο αποτελεσματική τεχνική της διαφήμισης. Ποτέ δεν είχαν στη διάθεσή τους τόσα μαζικά μέσα". Η ατομικότητα σε Δύση και Ανατολή τσακίζεται για να φτάσει τον "ιδεώδη τύπο" ανθρώπου. Κοινοί στόχοι, κοινά μέσα, κοινές μέθοδοι. "Αν λάβουμε υπόψη την ουσιαστική ομοιότητα των στόχων που προγραμματίζονται, δεν θα πρέπει να μας ξαφνιάσει το γεγονός ότι οι μέθοδες, με τις οποίες τα διάφορα </span><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">κατεστημένα</span><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> θέλουν να διαπλάσουν έναν τέλειο αντιπρόσωπο του </span><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Americn way of life</span><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">*</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">, ή έναν ιδεώδη τύπο σοβιετικού δημοσίου υπαλλήλου, ή έναν οποιονδήποτε άλλο ιδεώδη τύπο ανθρώπου, οι μέθοδες αυτές είναι ουσιαστικά ίδιες σ' ολόκληρο τον κόσμο. Εμείς που ανήκουμε στον δυτικό κόσμο και που πιστεύουμε ότι είμαστε ελεύθεροι, δεν έχουμε πιά συνείδηση μέχρι ποιό βαθμό χειραγωγούμαστε από την προπαγάνδα που διεξάγουν τα μεγάλα εμπορικά τραστ", ό. π. σσ. 163-164. </span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[107]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σσ. 168-169.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[108]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ.. 178.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL;">[109]</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ό. π. σ. 183.</span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: #073763; font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">ΤΕΛΟΣ</span><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none;"><span style="font-size: 11pt; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"><hr align="left" size="1" width="33%" /></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: center;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-outline-level: 4;"><span style="color: black; font-family: ""sans-serif"", "serif"; font-size: 13.5pt; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;">ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ > </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: ""sans-serif"", "serif"; font-size: 13.5pt; mso-fareast-language: EL;"><a href="http://www.blogger.com/home?pli=1"><span style="mso-bidi-font-size: 10.0pt; text-decoration: none; text-underline: none;">http://www.blogger.com/home?pli=1</span></a></span><span style="color: black; font-family: ""sans-serif"", "serif"; font-size: 13.5pt; mso-ansi-language: EL; mso-fareast-language: EL;"></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-outline-level: 4;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-outline-level: 4;"><br />
</div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7270322288646338926.post-60313151163233471352010-10-04T16:39:00.000+03:002010-10-04T16:39:51.004+03:00Τσιαντής Κώστας- Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 36pt; mso-pagination: none; text-align: center;"></div><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 36pt; mso-pagination: none; text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"></span></b></div><span style="font-family: Arial, sans-serif;"></span><br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: center;"><span style="font-size: x-small;"><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif;">Κεφάλαιο 1 από το Μέρος ΙΙ του υπό έκδοση βιβλίου </span></span></span><br />
<br />
</div><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: center;"><span style="color: blue;"><span style="color: #b45f06;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: font1;"><b>ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ</b></span><span style="font-family: Calibri, sans-serif;"><b>:</b></span><span style="font-family: font1;"><b> ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ</b></span></span></span></span></div><div align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 36pt; mso-pagination: none; text-align: center;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 36pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><strong><span style="color: blue;">1. Η αρχαιοελληνική έννοια της κρίσης</span></strong></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> 1. Ο όρος "κρίση" (από το ρήμα κρίνω) έχει ως αφετηρία του την έννοια του διακρίνειν, τη δύναμη ή την ικανότητα να βλέπει κανείς καλώς, να διαχωρίζει το ένα πράγμα από το άλλο, να το χωρίζει στα στοιχειώδη του μέρη. Παράλληλα έχει την έννοια του σχηματίζω γνώμη, εκφέρω γνώμη, ή αποφαίνομαι περί τινός (δικάζω) καθώς και την έννοια της τροπής που παίρνει μια κατάσταση ή μια νόσος. Ο Πίνδαρος γράφει: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Πότμος δε κρίνει συγγενής έργων περί πάντων</i> [μοίρα ρυθμίζει την τροπή που παίρνουν όλα τα ανθρώπινα πράγματα] (Νεμ. 5, 40) </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">Ο Πλάτων στο Σοφιστή συνδέει την κρίση (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">δόξα</i>) με τη σκέψη (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">διάνοια</i>), την παράσταση (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">φαντασία</i>) και το λόγο: το λέγειν [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Το δε γ' απ' εκείνης (ψυχής) ρεύμα δια του στόματος ιόν μετά φθόγγου κέκληται λόγος</i>]. Η σκέψη και ο λόγος είναι το ίδιο πράγμα. Σε αντίθεση όμως προς τον αισθητό λόγο, σκέψη αποκαλείται ο διάλογος που γίνεται μέσα στην ψυχή με την εαυτό της χωρίς να συμμετέχει η φωνή [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Πλην ο μεν εντός της ψυχής προς αυτήν διάλογος άνευ φωνής γιγνόμενος τούτ' αυτό ημίν επωνομάσθη, διάνοια</i>] (263 e). </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">Υπάρχει, τονίζει ο Πλάτων, λόγος ψεύτικος και λόγος αληθινός. Εκείνος που είναι αληθινός λέει για σένα εκείνα που είναι όπως είναι [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Λέγει δε αυτών ο μεν αληθής τα όντα ως έστι περί σού</i>] (263 β). Ο ψεύτικος λόγος λέει άλλα από εκείνα που είναι [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ο δε ψευδής έτερα των όντων </i>] (263 b). Ο λόγος, αν είναι λόγος, μιλάει πάντα για κάποιον και για κάτι. Και αν δεν μιλάει για σένα, δεν μιλάει βέβαια ούτε για κανέναν άλλον. Και αν δε μιλάει για τίποτα, δεν μπορεί καν ολότελα να είναι λόγος (263 c). </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Μέσα στους λόγους υπάρχει η κατάφαση και η άρνηση. Όταν η κατάφαση (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">φάσις</i>) και η άρνηση (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">απόφασις</i>) γίνονται στην ψυχή με τη σκέψη σιωπηλά, τότε έχουμε αυτό που ονομάζουμε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">κρίση</b> [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">'Οταν τούτο εν ψυχή κατά διάνοιαν εγγίγνηται μετά σιγής, πλήν δόξης έχεις ότι προσείπης αυτό;</i>] (264 a). Και όταν πάλι αυτή η ψυχική ενέργεια δεν γίνεται μόνη της παρά με τη μεσολάβηση κάποιας αίσθησης, τότε μπορούμε να την ονομάσουμε <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">παράσταση</b> [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Τί δ'όταν μη καθ'αυτήν αλλά δι'αισθήσεως παρή τινι τό τοιούτον αυ πάθος, αρ' οίον τε ορθώς ειπείν έτερον τι πλην φαντασίαν;</i>] (264 α). Η κρίση δεν είναι, λοιπόν, παρά το αποτέλειωμα της σκέψης (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">δόξα δε διανοίας αποτελεύτησις</i>) και η παράσταση κάτι ανάμικτο από αίσθηση και κρίση (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">σύμμιξις αισθήσεως και δόξης</i>) (264 b)</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn1" name="_ednref1" style="mso-endnote-id: edn1;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[1]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. Η σκέψη, η κρίση και η παράσταση, επειδή συνάπτονται με τον λόγο, είναι φανερό πως μπορούν να γεννηθούν στην ψυχή μας και ψεύτικα και αληθινά (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">δήλον ότι ταύτα τα γένη ψευδή τε και αληθή πάνθ' ημών εν ταις ψυχαίς εγγίγνεται</i>] (263 d).</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> O Αριστοτέλης τονίζει: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">το δε αισθάνεσθαι κρίνειν έστί° κρίνειν δε έστιν ορθώς και μη ορθώς</i> (Tοπικά Β, IV 2)</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn2" name="_ednref2" style="mso-endnote-id: edn2;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[2]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. Στη βάση αυτή, ως πολίτη ορίζει τον μετέχοντα κρίσεως και αρχής [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Πολίτης δ' απλώς ουδενί των άλλων ορίζεται μάλλον ή τω μετέχειν κρίσεως και αρχής</i>] (Πολιτικά 1275 a 25)</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn3" name="_ednref3" style="mso-endnote-id: edn3;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[3]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">2. Ο όρος "κρίση" με την έννοια του διαστοχασμού και της απόφανσης χρησιμοποιείται και στην αρχαιοελληνική ιατρική. Ο Ιπποκράτης τονίζει ότι η "ιερή ασθένεια" (η επιληψία) θεωρείται από τους ανθρώπους ιερή γιατί δεν την καταλαβαίνουν</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn4" name="_ednref4" style="mso-endnote-id: edn4;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[4]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;"> και προειδοποιεί τους γιατρούς: "Η ζωή είναι σύντομη και η τέχνη μακριά° η ευκαιρία πρόσκαιρη° το πείραμα είναι επικίνδυνο και η κρίση δύσκολη [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">η κρίσις χαλεπή</i>]</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn5" name="_ednref5" style="mso-endnote-id: edn5;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[5]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;"> (Αφορ. Α'). Ο όρος "κρίση" αρχίζει εδώ να προσλαμβάνει σημασία καθαρά ιατρική. Δηλώνει: (1) φθάνω σε κρίσιμο σημείο [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">το θερμόν φίλιόν έστι και κρίνον</i>] (Ιππ. Αφορ. 1253), και (2) (επί νοσούντος ή νόσου) φθάνω σε κρίσιμη κατάσταση (Επιδ.951, 954). </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">Η αρρώστια, περί της οποίας το "κρίνειν" πρέπει να αποφανθεί, δεν περιορίζεται μόνο στο σώμα. Σύμφωνα με τον Μένανδρο: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Βελτίον έστι σώμα γ' ή ψυχήν νοσείν</i> [καλύτερο είναι να έχεις αρρώστια στο σώμα σου παρά στην ψυχή σου]° <i style="mso-bidi-font-style: normal;">νόσον δε κρείττόν έστιν ή λύπην φέρειν</i> [Καλύτερα να υποφέρεις απ' αρρώστια παρά από λύπη]</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn6" name="_ednref6" style="mso-endnote-id: edn6;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[6]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">Από τη χρήση του "κρίνειν" </span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn7" name="_ednref7" style="mso-endnote-id: edn7;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[7]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;"> για ζητήματα που αφορούν την εκδήλωση, τη συμπτωματολογία και τη θεραπεία των ιατρικών νοσημάτων, ο όρος "κρίση" συσχετίσθηκε με το πάσχον αντικείμενό της και, πέρα από τη λογική της σημασία, προσέλαβε το νόημα της "ασθένειας". </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">3. Μια άλλη διάσταση της κρίσης προέρχεται από το χώρο της τραγωδίας. Στον Πλάτωνα η τραγωδία συνάπτεται με την έννοια του σοβαρού και θλιβερού συμβάντος- του δράματος. Σε αντίθεση προς τις κωμωδίες, τις αστείες καταστάσεις, ο Πλάτωνας αντιπαραθέτει τη σοβαρή κατάσταση της τραγωδίας. Γράφει στους <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Νόμους</i> (816 e): " 'Όποιος θέλει να λέγεται συνετός θα αντιληφθεί, ότι είναι δύσκολο να νιώσει τη σοβαρή όψη των πραγμάτων χωριστά από τη γελοία ή κι οτιδήποτε άλλο πράγμα αν δεν γνωρίσει και το αντίθετό του. Αν όμως θέλουμε να είμαστε ενάρετοι έστω και σε μικρό βαθμό, δεν μπορούμε να είμαστε σοβαροί και αστείοι ταυτόχρονα [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">άνευ γαρ γελοίων τα σπουδαία και πάντων των εναντίων τά εναντία μαθείν μέν ού δυνατόν, εί μέλλει τις φρόνιμος έσεσθαι, ποιείν δέ ούκ αύ δυνατόν αμφότερα, εί τις αύ μέλλει και σμικρόν αρετής μεθέξειν</i>]. Επίσης στον <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Φίληβο</i>: "Και στους θρήνους και στις τραγωδίες και στις κωμωδίες, και όχι μόνον στο θέατρο αλλά και σε ολόκληρη την τραγωδία και την κωμωδία της ζωής, και σε χίλια άλλα πράγματα, μαζί με τις απολαύσεις είναι ανακατεμένες και λύπες [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">εν θρήνοις τε και εν τραγωδίαις, μη τοις δράμασι μόνον, αλλά τη του βίου ξυμπάση τραγωδία και κωμωδία, λύπας ηδοναίς άμα κεράννυσθαι, και εν άλλοις δη μυρίοις</i>] (Φίληβος, 50 b)</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn8" name="_ednref8" style="mso-endnote-id: edn8;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[8]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"> Για τον Αριστοτέλη η τραγωδία </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">“</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">'έστιν μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Περί Ποιητικής</i> 1449 b)<a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn9" name="_ednref9" style="mso-endnote-id: edn9;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">[9]</span></span></span></a>. Όμως θα πρέπει να τονισθεί, ότι (1) "το έργον της μιμήσεως επιβάλλει ενεργητικήν, δημιουργικήν επέμβασιν του υποκειμένου° είναι ένας κ ό σ μ ο ς καθ' εαυτόν, όχι απλή αντιγραφή της εξωτερικής ροής των πραγμάτων"<a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn10" name="_ednref10" style="mso-endnote-id: edn10;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">[10]</span></span></span></a>, (2) το αντικείμενο της μιμήσεως αφορά "ήθη και πάθη και πράξεις"<a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn11" name="_ednref11" style="mso-endnote-id: edn11;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">[11]</span></span></span></a>, δηλαδή "τον άνθρωπον ως ενεργούντα ή παθαινόμενον"<a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn12" name="_ednref12" style="mso-endnote-id: edn12;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">[12]</span></span></span></a>, (3) "η ποίησις, όπως και κάθε τέχνη, έχει ως αντικείμενόν της κάτι μόνιμον και καθολικόν" [<i style="mso-bidi-font-style: normal;">η μεν εμπειρία των καθ' έκαστόν έστι γνώσις, η δε τέχνη των καθόλου</i>] (Μ.τ.φ. 981 α 15)<a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn13" name="_ednref13" style="mso-endnote-id: edn13;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;">[13]</span></span></span></a>, και 4) "η τραγωδία διεξάγεται εντός μιας περιόδου του ηλίου ή μπορεί να παρεκβαίνη ολίγον τούτου° αντίθετα, η εποποιία είναι αόριστος κατά τον χρόνον" (1449b 13). Η επισήμανση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική προκειμένου να κατανοηθεί ότι η κρίση της σύγχρονης κοινωνίας και του πολιτισμού αφορά το παρόν κόσμο, αυτόν τον κόσμο τον εδώ και τώρα, τον παθαινόμενο σήμερα άνθρωπο, και ότι η κάθαρση από τα οικτρά και φοβερά παθήματα δεν μπορεί να επαφίεται σε κάτι αόριστο και άσχετο από την τύχη κάθε συγκεκριμένης ανθρώπινης ύπαρξης. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">Η κρίση με τη σημασία της αρχαιοελληνικής τραγωδίας διατηρείται σε ό,τι σήμερα ονομάζεται "δραματουργική" έννοια της κρίσης. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><strong><span style="color: blue;">2. Η νεότερη οριοθέτηση της έννοιας της κρίσης</span></strong></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">1. Ο όρος "κρίση" με το νόημα της ασθένειας ή της κακής τροπής μιας κατάστασης πραγμάτων εισάγεται στη σύγχρονη σκέψη τον 19ο αιώνα από το χώρο της οικονομίας. Στην "<u>συνηγορία για την Ευρώπη που παρακμάζει</u>" ο Αρόν γράφει, πως πριν από έναν αιώνα και περισσότερο, κάθε φορά που ξεσπούσε στην οικονομία μια κρίση υπερπαραγωγής, περιορισμένη εκείνη την εποχή σ' έναν μόνο τομέα, την υφαντουργία, ο Μάρξ και ο 'Ενγκελς αναρωτιούνταν αν επρόκειτο για κυκλική ή δομική κρίση, για κρίση παροδική ή για την τελική κρίση του καπιταλισμού</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn14" name="_ednref14" style="mso-endnote-id: edn14;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[14]</span></span></span></span></a></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Όταν οι Γάλλοι μιλούν για την κρίση, γράφει ο Αρόν, "δεν ξέρει κανείς αν έχουν στο μυαλό τους τη μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 15% μεταξύ των μέσων 1974 και 1975, το συνδυασμό μειωμένης παραγωγής και σταθερής αυξήσεως των τιμών ή τέλος την κριτική του σύγχρονου πολιτισμού". Και συνεχίζει: "Η ευρωπαϊκή προσπάθεια για ανάπτυξη, στη διάρκεια των ετών 1947-1972 ανταποκρινόταν ταυτόχρονα στην έμμονη ιδέα της οικονομικής κρίσεως και τη σοβιετική πρόκληση. Μια κάποια προπαγάνδα παρουσίαζε τον δείκτη αναπτύξεως σαν το μέγιστο κριτήριο της ποιότητας ενός πολιτικού συστήματος... Κατόπιν εορτής [οι κυβερνήσεις] ανακάλυψαν, όχι τα όρια της αναπτύξεως, αλλά τα όρια των ευεργετικών αποτελεσμάτων που μπορούσε κανείς να ελπίζει από αυτή. Η ανάπτυξη δεν αρκεί για να μεταβάλει το κατεστημένο° η κοινωνία αναπαράγεται από μόνη της, οι διαφορές αμοιβής, γοήτρου, δυνάμεως ανάμεσα στις τάξεις ή τα άτομα παραμένουν όπως ήταν, σε ότι αφορά τα ουσιαστικά σημεία του συστήματος. Ακόμα και η άνοδος του γενικού μορφωτικού επιπέδου δεν μεταβάλλει παρά με μεγάλη βραδύτητα τις σχετικές δυνατότητες που έχουν οι νέοι που προέρχονται από διάφορες κοινωνικές τάξεις για να προωθηθούν". Και καταλήγει: "Η κρίση, με την έννοια της κριτικής ή της αυτοκριτικής μου φαίνεται ότι είναι το τυπικό χαρακτηριστικό του δυτικού πολιτισμού. Σ' αυτήν την αέναη αμφισβήτηση, ο δυτικός πολιτισμός οφείλει την πρωτοτυπία του και- με το πέρασμα των αιώνων- τη δημιουργική του δύναμη. [..]. Από τους ευρωπαίους εξαρτάται να μείνει η κρίση παροδικό επεισόδιο και να μη γίνει σταθμός της παρακμής"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn15" name="_ednref15" style="mso-endnote-id: edn15;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[15]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;"> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">2. Στις σύγχρονες λεξικογραφικές καταχωρήσεις δίνονται οι εξής διαστάσεις της κρίσης: Στη Λογική, κρίση είναι η διανοητική ενέργεια που με τη σύγκριση προσδιορίζει τη λογική σχέση μεταξύ δύο εννοιών και αποδίδει στο υποκείμενο ένα κατηγορούμενο, μια ιδιότητα. Στην Κοινωνιολογία, την Πολιτισμολογία και την Ιστορία κρίση θεωρείται η αμφιταλάντευση των δυνάμεων μιας κοινωνίας ή ενός πολιτισμού, ο κλονισμός τους, η πορεία τους προς την αποσύνθεση, τον μαρασμό, την παρακμή. "Κρίση είναι το στάδιο που προηγείται πριν από την παρακμή και που τελικά μπορεί να αποφύγει την παρακμή ή τον αφανισμό. Ανάλογα με τον τομέα στον οποίο εκδηλώνεται, η κρίση παίρνει και διάφορες ονομασίες. Έτσι γίνεται λόγος για "ηθική κρίση", "οικονομική κρίση", "θρησκευτική κρίση", "κρίση των αξιών", αλλά και για "γενική κρίση του πολιτισμού" </span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn16" name="_ednref16" style="mso-endnote-id: edn16;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[16]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">3. Η κρίση με την έννοια της "αρρώστιας", και όχι απλά πλέον με την έννοια του "κρίνειν", διατρέχει και το χώρο της Φιλοσοφίας. Μιλώντας ο Husserl για την κρίση του ευρωπαίου ανθρώπου τονίζει ότι όπως για την ανθρώπινη σωματικότητα- για τη ζωή με το νόημα που της παρέχει η Φυσιολογία- μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ έντονης ευδοκίμησης και μαρασμού, μεταξύ υγείας και ασθένειας, έτσι και για την ανθρώπινη πνευματικότητα, για τη ζωή ως παραγωγό πνευματικού έργου και δημιουργό πολιτισμού. Μπορούμε δηλαδή να μιλήσουμε περί υγείας και ασθένειας και για κοινότητες, λαούς, κράτη και υπερεθνικές κοινότητες. Τα ευρωπαϊκά έθνη ασθενούν, η ίδια η Ευρώπη, λένε, βρίσκεται σε κρίση</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn17" name="_ednref17" style="mso-endnote-id: edn17;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[17]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">Σήμερα η έννοια της κρίσης έχει καταστεί "καθολική" έννοια και αναφέρεται γενικά "σε καταστάσεις που περιέχουν απειλή"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn18" name="_ednref18" style="mso-endnote-id: edn18;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[18]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. Όλοι την επικαλούνται, με το δικό του τρόπο ο καθένας, για να εξηγήσουν και να κατανοήσουν όσα συμβαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες-σε τοπική ή πλανητική κλίμακα- στην κοινωνία και τον πολιτισμό. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Στη σύγχρονη έννοια του τραγικού συμπεριλαμβάνουμε "το συγκρουσιακό στοιχείο (σύγκρουση του ήρωα με υπέρτερες δυνάμεις, με τη μοίρα, τους θεούς, με την κρατική εξουσία, τη συγγένεια, τη φιλία, την κοινωνία και τους θεσμούς κλπ. Επίσης τραγικότητα θεωρούμε την περιπλοκή του ανθρώπου μέσα σε αντιφατικές καταστάσεις, σε τρομερά διλήμματα και αδιέξοδα μαζί με τα συνεπακόλουθα αυτών των καταστάσεων (πόνο, ενοχή, αυτοκτονία, θάνατο ή λύτρωση)"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn19" name="_ednref19" style="mso-endnote-id: edn19;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[19]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"><strong>3. Η διαμάχη για την κρίση - η αμφισβήτηση της κρίσης</strong> </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">1. Σε κάθε μία από τις περιοχές αναφοράς του, ο όρος "κρίση" σημαίνει και κάτι το διαφορετικό. Διαφορετικό νόημα λ.χ. παίρνει η κρίση όταν αναφέρεται στην οικονομία και διαφορετικό όταν αναφέρεται στην κρίση των ιδεολογιών ή στο χώρο των αξιών. Αλλά διαφορετικό νόημα λαμβάνει η "κρίση" ακόμα και ανάμεσα στους επιστήμονες και διανοητές του ίδιου κλάδου. Άλλο πράγμα είναι λ.χ. η έννοια της οικονομικής κρίσης στο μαρξισμό και άλλη στον καπιταλισμό. H οικονομική κρίση μπορεί να αναφέρεται στο επίπεδο της παραγωγής, στο επίπεδο της κατανάλωσης, στο επίπεδο του εισοδήματος των εργατών, στην ανεργία και τον πληθωρισμό ή στο επίπεδο των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων. Κρίση σε έναν τομέα της οικονομίας (π. χ. στα επίπεδα της ανεργίας και των μισθών) μπορεί να σημαίνει άνθιση για κάποιον άλλο (π. χ. στα κέρδη του κεφαλαίου). </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">2. Η χρήση της λέξης «κρίση» είναι τόσο πολύπλευρη και πολυσήμαντη ώστε καθίσταται τις περισσότερες φορές ασαφής ή αμφίβολη. Πολλές φορές η εκφορά της λέξης από ένα υποκείμενο εξαντλείται στα συμπτώματα μιας παθολογίας της κοινωνίας και του πολιτισμού, χωρίς να γίνεται αναφορά στα βαθύτερα αίτια και το πραγματικό υπόβαθρο του όρου. Μέσα στην κονφορμιστική συνθήκη του δυτικού πολιτισμού παρατηρείται το φαινόμενο να τίθεται υπό αμφισβήτηση ακόμα και η ίδια η ύπαρξη της κρίσης, ιδίως όταν η φαντασίωση και η υπόσχεση της υλικής ευημερίας ξεπερνούν σε ισχύ τους ηθικούς και μετα-υλικούς όρους της ιστορικο-κοινωνικής μας ύπαρξης.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Αλλά αυτό που συμβαίνει στον Δυτικό άνθρωπο δεν είναι κατ' ουσίαν η αμφισβήτηση της κρίσης, αλλά η μη συνειδητοποίησή της. "Η πνευματική παρακμή της γης έχει τόσο πολύ προχωρήσει", γράφει ο Heidegger, "ώστε οι λαοί κινδυνεύουν να απολέσουν και την τελευταία πνευματική ικμάδα, η οποία τους παρέχει τη δυνατότητα να αντιληφθούν αυτή την παρακμή και να την εκτιμήσουν αναλόγως"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn20" name="_ednref20" style="mso-endnote-id: edn20;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[20]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Την καταγγελία αυτής ακριβώς της παρακμής του δυτικού πολιτισμού εξέφρασε πρωταρχικά η φοιτητική εξέγερση στη Γαλλία το Μάη του 1968. Ο όρος "κρίση πολιτισμού", γράφει ο Αρόν, σημαίνει "την άρνηση των αξιών και των προταγμάτων που στηρίζουν τη συνοχή μιας ορισμένης κοινωνίας, ή μάλλον (κι αυτό θα ήταν πιό ακριβές) την ανικανότητα των εφήβων να μεταβιβάσουν στις γενιές που ανεβαίνουν το σεβασμό αυτών των αξιών ή την υπακοή σ' αυτά τα προτάγματα"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn21" name="_ednref21" style="mso-endnote-id: edn21;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[21]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. Όμως η μεταβίβαση των αξιών στη νέα γενιά είναι δυνατή μόνον όταν οι αξίες αυτές είναι συμβατές με την ηθική της δικαίωση και τα οράματά της. Όταν πίσω από τη βιτρίνα των καθιερωμένων κοινωνικών αξιών κρύβεται η υποκρισία και παραμονεύουν το ψέμα κι η απάτη, τότε η κοινωνία έχει μπει σε κατάσταση σήψης και η εξέγερση της νεολαίας παραμένει η πλέον υγιής αντίδραση σ' έναν υπό κατάρρευση κόσμο. Αναφερόμενος έτσι στο Μάη του 68 ο Αρόν γράφει: "Για μερικές μέρες όλες οι αρχές τέθηκαν σε αμφισβήτηση, και η αρχή του Κράτους, και η αρχή των διδασκάλων, της Εκκλησίας όσο και της επιχειρήσεως"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn22" name="_ednref22" style="mso-endnote-id: edn22;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[22]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. Ήταν μια εξέγερση εναντίον του "βιομηχανικού πολιτισμού", καθώς και η ανακάλυψη της ύπαρξης και της δύναμης μιας "καινούργιας αριστεράς, που είναι επαναστατημένη εναντίον του μαρξισμού- λενινισμού εξίσου όμως και του φιλελευθερισμού". Εν συντομία, ήταν μια εξέγερση που κατέδειξε "την κοινωνική αποτυχία της οικονομικής επιτυχίας"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn23" name="_ednref23" style="mso-endnote-id: edn23;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[23]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. Αυτό όμως ήταν κάτι που δεν μπορούσε να το εννοήσει ο κόσμος (το κοινωνικό κατεστημένο), ο οποίος "έμεινε κατάπληκτος" πιστεύοντας ότι "η επανάσταση στερούνταν και αιτίες και σκοπούς"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn24" name="_ednref24" style="mso-endnote-id: edn24;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[24]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">3. Με τρόπο εντελώς διαφορετικό από τους Ααρόν και Χάϊντεγγερ κατανοεί την κρίση ο Τόφλερ. Αναφερόμενος στον πολιτισμό του "τρίτου κύματος" γράφει: "Ένας νέος πολιτισμός προβάλει στη ζωή μας και παντού τυφλοί άνθρωποι προσπαθούν να τον καταπνίξουν,...ν' αποκαταστήσουν τον ετοιμοθάνατο κόσμο που τους γέννησε"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn25" name="_ednref25" style="mso-endnote-id: edn25;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[25]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. Αυτό που αποκαλούμε "κρίση" δεν είναι τίποτε άλλο από την αποτυχία προσαρμογής μας στο σαρωτικό κύμα των αλλαγών που εισβάλλουν τόσο ραγδαία μες τη ζωή μας, και που ανατρέπουν θεσμούς, μεταβάλλουν τις αξίες μας και συρρικνώνουν τις ρίζες μας</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn26" name="_ednref26" style="mso-endnote-id: edn26;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[26]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. "Το σοκ του μέλλοντος" εκφράζει το "παραλυτικό άγχος" και τον "αποπροσανατολισμό" που προκαλούν στον άνθρωπο οι αλλαγές σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Δεν πρόκειται για έναν ενδεχόμενο κίνδυνο, αλλά για μια ασθένεια που μπορεί να περιγραφεί με "ιατρικούς και ψυχιατρικούς όρους" και απ' την οποία υποφέρουν ήδη ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι. Αυτή η "ασθένεια της αλλαγής" σχετισμένη "με τη φαινομενικά παράλογη αντίσταση ενάντια στην αλλαγή, όπως αυτή προβάλλεται από άτομα και ομάδες", απαιτεί μια "νέα θεωρία της προσαρμοστικότητας" που να απορρέει από μια νέα μέθοδο. Η μέθοδος αυτή δεν μπορεί να είναι η μέθοδος των παλαιότερων που μελετούσαν το παρελθόν για να φωτίσουνε το παρόν. Η μέθοδος στηρίζεται στο φωτισμό του παρόντος από το μέλλον. Η ακριβής πρόβλεψη της φυσιογνωμίας του μέλλοντος μπορεί "να μας καλλιεργήσει μια βαθιά αντίληψη του παρόντος" και να μας κάνει ικανούς να κατανοήσουμε αποτελεσματικά τα προσωπικά και κοινωνικά μας προβλήματα</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn27" name="_ednref27" style="mso-endnote-id: edn27;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[27]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Η κρίση, συνεπώς, σύμφωνα με τον Τόφλερ είναι κρίση της προσαρμοστικότητάς μας μπροστά στις αλλαγές- αλλαγές οι οποίες προκάλεσαν, σε όλες τις πριοχές του ατομικού και κοινωνικού βίου, "το τέλος της μονιμότητας". Εκείνο λοιπόν που έχουμε να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε την προσαρμογή μας στο παρόν κοιτάζοντας (αντλώντας αισιοδοξία από) το μέλλον. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">4. Μια ανάλογη προς τον Τόφλερ άποψη διατυπώνει ο W. Zapf, ο οποίος εναποθέτει την ευθύνη της προσαρμογής μας στις εξελίξεις στο πολιτικό σύστημα. Τις "δυσλειτουργίες" που παρατηρούνται στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες ο Zapf δεν τις αντιλαμβάνεται ως "συστημικές κρίσεις", αλλά ως "κρίσεις προσαρμογής" και "κρίσεις επιλογής" που προκαλούνται από τις επιτυχίες που έχουν επιδείξει σε όλα τα επίπεδα ο θεσμός της ανταγωνιστικής δημοκρατίας και το σύστημα της ελεύθερης αγοράς. Οι κρίσεις είναι προϊόν μερικών αλλαγών που επιφέρει η οικονομικο- τεχνολογική ανάπτυξη στην παραδοσιακές βιομηχανίες και στη δομή της απασχόλησης. Όμως δεν αλλάζει μόνο η δομή της απασχόλησης και της παραγωγής, αλλά και η ίδια η ζωή. Οι δημιουργούμενες νέες ανάγκες και συμπεριφορές υποχρεώνουν και ωθούν το πολιτικό σύστημα να προσαρμόσει τις πολιτικές του και να κάνει "επιλογές". Στη διαδικασία αυτή ενδέχεται το πολιτικό σύστημα να εμπλακεί σε προσωρινές κρίσεις</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn28" name="_ednref28" style="mso-endnote-id: edn28;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[28]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">,</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn29" name="_ednref29" style="mso-endnote-id: edn29;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[29]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">5. Τη διαμάχη όσον αφορά την κατανόηση του όρου "κρίση" τη βρίσκουμε και στους σύγχρονους Έλληνες στοχαστές, όπως για παράδειγμα στον Π. Κονδύλη και στον Κ. Καστοριάδη. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Γράφει σχετικά ο Π. Κονδύλης: "Το γεγονός π. χ. ότι στην πνευματική παραγωγή των τελευταίων εκατό χρόνων τον τόνο τον έδωσαν <i style="mso-bidi-font-style: normal;">απαισιόδοξα</i> μοτίβα, γίνεται κατανοητό ή αισθητό ως ένδειξη ή απόδειξη του ότι στο ίδιο διάστημα η ιστορία προχωρούσε απλώς από το κακό στο χειρότερο. Έτσι παραγνωρίζεται η αποφασιστική πολεμική διάσταση αυτής της απαισιοδοξίας, η οποία δεν αναφερόταν σε οποιαδήποτε <i style="mso-bidi-font-style: normal;">πραγματικότητα</i> (άλλωστε η πραγματικότητα γνωρίζει μόνο συμβάντα και όχι ηθικά εμπνευσμένες αποτιμήσεις τους° πραγματικές είναι μονάχα οι υπάρξεις που επιχειρούν τέτοιες αποτιμήσεις, καθώς και οι συνέπειες της δράσης, την οποία υποκινούν οι αποτιμήσεις αυτές), αλλά στρεφόταν ως ιδέα εναντίον άλλων ιδεών, και μάλιστα εναντίον της αστικής αισιοδοξίας της προόδου. Παρόμοια, η κατάλυση των αστικών ηθικών και αισθητικών κανονιστικών αρχών ανάγεται σε μια βαθειά κρίση <i style="mso-bidi-font-style: normal;">της</i> κοινωνίας και <i style="mso-bidi-font-style: normal;">του</i> ανθρώπου, χωρίς να λαμβάνεται υπ' όψιν ότι ακριβώς χάρη στην κατάλυση τούτη μπόρεσαν να επιβληθούν εκείνοι οι τρόποι σκέψης και συμπεριφοράς που αποδείχτηκαν απαραίτητοι για τη λειτουργία της μαζικής δημοκρατίας. Αν άλλωστε παίρναμε την έννοια της κρίσης στην κυριολεξία και αθροίζαμε όλες τις κρίσεις, όσες ισχυρίστηκαν διάφοροι ότι έλαβαν χώρα σε διάφορα χρονικά σημεία των Νέων Χρόνων, τότε θα αναγκαζόμαστε να συμπεράνουμε ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες από καιρό θα έπρεπε να έχουν καταρρεύσει"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn30" name="_ednref30" style="mso-endnote-id: edn30;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[30]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Η παραπάνω αντίληψη, που κυριαρχείται από την πίστη στο τεχνικό πνεύμα, βρίσκει σαν αντίποδά της τη θέση του Καστοριάδη, ο οποίος τονίζει: "Το αίσθημα ότι περνάμε κρίση συνιστά την ίδια την κρίση". Η θέση όμως αυτή, όπως εξηγεί ο ίδιος, δεν σημαίνει αμφισβήτηση της κρίσης. Δεν σημαίνει πως η κοινωνία πιστεύει πως βρίσκεται σε κρίση ενώ δεν βρίσκεται. Δεν σημαίνει πως η κατάσταση σε πολλούς τομείς ακόμα και των πλουσίων χωρών δεν είναι απαράδεκτη. Η θέση σημαίνει πρωταρχικά πως "δεν πρέπει να ψάξουμε την κρίση μόνο μέσα στα <i style="mso-bidi-font-style: normal;">αντικειμενικά </i> γεγονότα". Η αίσθηση του κόσμου "ότι υπάρχει αδιέξοδο, και ακόμα πιό σημαντικό, ότι όλα είναι εις μάτην", η απογοήτευση και η απέχθεια απέναντι στους πολιτικάντηδες που αδρανοποιούν την κοινωνία και την αποστερούν από την εκδήλωση των πλέον δημιουργικών και ιστορικών της δυνατοτήτων, είναι η ίδια η κρίση</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn31" name="_ednref31" style="mso-endnote-id: edn31;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[31]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">4. Αντικειμενική και υποκειμενική διάσταση της κρίσης</span></span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">1. Ο Habermas, αξιώνοντας να διερευνήσει κατά τρόπο επιστημονικό την "κρίση", επιχειρεί πρώτα να διευκρινίσει την αντικειμενική και συγχρόνως την υποκειμενική διάσταση της κρίσης. Γράφει: "Πριν από την υιοθέτηση του όρου ως κοινωνικού-επιστημονικού όρου, η έννοια της κρίσης μας ήταν γνωστή από την ιατρική χρήση της. Σε εκείνο το πλαίσιο αναφέρεται στη φάση μιας ασθένειας κατά την οποία αποφασίζεται εάν ή όχι οι αυτο-θεραπευτικές δυνάμεις του οργανισμού είναι ικανές για ανάρρωση. Η κρίσιμη διαδικασία, η ασθένεια, εμφανίζεται σαν κάτι αντικειμενικό. Μία μεταδοτική ασθένεια, για παράδειγμα, επέρχεται από εξωτερικές επιδράσεις πάνω στον οργανισμό° και οι αποκλίσεις του οργανισμού από την σκοπούμενη κατάσταση-την κανονική, υγιή κατάσταση- μπορεί να παρατηρηθεί και να μετρηθεί με τη βοήθεια εμπειρικών παραμέτρων. Η συνείδηση του ασθενούς δεν παίζει κανένα ρόλο σε αυτό° το πώς αισθάνεται, το πώς βιώνει την ασθένειά του, είναι το πολύ- πολύ ένα σύμπτωμα μιας διαδικασίας που ο ίδιος πολύ σπάνια μπορεί σε κάποιο βαθμό να την επηρεάσει"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn32" name="_ednref32" style="mso-endnote-id: edn32;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[32]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">. </span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">2. "Εντούτοις, δεν θα μιλούσαμε για κρίση- τη στιγμή που ιατρικά είναι ένα ερώτημα περί ζωής και θανάτου- εάν ήταν μόνο ζήτημα μιας αντικειμενικής διαδικασίας που τη βλέπουμε εξωτερικά και εάν ο ασθενής δεν ήταν υποκειμενικά επίσης αναμεμειγμένος σ' αυτή τη διαδικασία. Η κρίση δεν μπορεί ν' αποχωρισθεί από την οπτική γωνία αυτού που την υφίσταται- ο ασθενής βιώνει την αδυναμία του απέναντι στην αντικειμενικότητα της ασθένειας μόνο και μόνο επειδή είναι ένα υποκείμενο καταδικασμένο σε παθητικότητα και προσωρινά στερημένο της δυνατότητας να είναι ένα υποκείμενο σε πλήρη κατοχή των δυνάμεών του. Συσχετίζουμε, συνεπώς, με τις κρίσεις την ιδέα μιας αντικειμενικής δύναμης που στερεί το υποκείμενο από κάποιο μέρος της κανονικής του κυριαρχίας. Το να συλλάβουμε μια διαδικασία ως κρίση σημαίνει να αποδώσουμε σ' αυτή σιωπηλά μια κανονιστική σημασία- η επίλυση της κρίσης επιφέρει μια απελευθέρωση του υποκειμένου που είχε συλληφθεί από αυτή"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn33" name="_ednref33" style="mso-endnote-id: edn33;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[33]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;"> Η υποκειμενική διάσταση της κρίσης γίνεται πιό καθαρή, ισχυρίζεται ο Habermas, καθώς περνάμε από την ιατρική στην "δραματουργική έννοια της κρίσης", η οποία αναδείχνει το ζήτημα της προσωπικότητας. Γράφει: "Στην κλασσική αισθητική, από τον Αριστοτέλη στον Χέγκελ, κρίση σημαίνει το σημείο αντιστροφής μιας αναπόδραστης διαδικασίας που, παρά την πλήρη αντικειμενικότητά της, δεν επιβάλλεται απλώς εξωτερικά και δεν παραμένει εξωτερική ως προς την ταυτότητα των προσώπων που είναι αιχμαλωτισμένα σ' αυτή. [...]. Η αντίθεση, η οποία εκφράζεται στην καταστροφική αποκορύφωση της διαμάχης, είναι εγγενής στη δομή του συστήματος δράσης και στα συστήματα που συνθέτουν την προσωπικότητα των κύριων χαρακτήρων. Η μοίρα εκπληρώνεται στην αποκάλυψη των αντιμαχόμενων κανόνων έναντι των οποίων οι ταυτότητες των συμμετεχόντων συντρίβονται, εκτός και αν είναι ικανές να αναλάβουν τη δύναμη να ξανακερδίσουν την ελευθερία τους διαλύοντας την μυθική δύναμη της μοίρας μέσω του σχηματισμού νέων ταυτοτήτων"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn34" name="_ednref34" style="mso-endnote-id: edn34;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[34]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">4. Την έννοια της κρίσης επιχειρεί να την αποστασιοποιήσει ο Habermas από το μαρξιστικό οικονομίστικο ή τεχνικιστικό πνεύμα, αναδείχνοντας τη σημασία του υποκειμένου. Συσχετίζει προς τούτο την κρίση με τη δοκιμασία που υφίσταται το πρόσωπο στην αρχαία τραγωδία και με τη σωτηριακή αντίληψη της ιστορίας. Γράφει σχετικά: "Η έννοια της κρίσης που αναπτύχθηκε στην κλασική τραγωδία έχει επίσης ένα αντίστοιχο προς την έννοια της κρίσης που εκφράζει η ιδέα της ιστορίας σαν διάσωσης [σωτηρίας ή λύτρωσης]. Αυτή η μορφή σκέψης εισήχθη στις εξελικτικές κοινωνικές θεωρίες του δέκατου ένατου αιώνα μέσα από τη φιλοσοφία της ιστορίας του δέκατου ένατου αιώνα. Έτσι ο Μαρξ ανέπτυξε, για πρώτη φορά, μια κοινωνική-επιστημονική έννοια της κρίσης του συστήματος° είναι έναντι αυτού του υπόβαθρου που μιλάμε σήμερα περί κοινωνικής και οικονομικής κρίσης"</span><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_edn35" name="_ednref35" style="mso-endnote-id: edn35;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">[35]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;">.</span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm -2.9pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 14.4pt 0pt 0cm; mso-pagination: none; text-align: justify;">Συνεχίζεται<br />
<br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 12pt;"><span style="color: blue;">ΠΗΓΕΣ</span></span></b></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt;"><br />
</div><div style="mso-element: endnote-list;"><br />
<span style="color: blue;"></span><br />
<hr align="left" size="1" width="33%" /><br />
<div id="edn1" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref1" name="_edn1" style="mso-endnote-id: edn1;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 10pt;"><span style="color: blue;">[1]</span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Πλάτωνος, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Σοφιστής</i>, (Εισ.-Μετφ.- Σχ. Δημήτρης Γληνός), Αθήνα: Ι. Ζαχαρόπουλος, χ.έ.</span></span></div></div><div id="edn2" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref2" name="_edn2" style="mso-endnote-id: edn2;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[2]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Αριστοτέλους το <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Όργανον</i>, (Μετφ. Επιμ. Αριστείδης Παπανδρέου), Αθήνα: Εκδ. Ι. Β. Βασιλείου, 1990, σ. 89.</span></span></div></div><div id="edn3" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref3" name="_edn3" style="mso-endnote-id: edn3;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[3]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Αριστοτέλους, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Πολιτικά</i>, (Μετφ.- Εισ.- Σημ. Νικ. Παρίτση), Αθήνα: Πάπυρος, 1975, σ. 140.</span></span></div></div><div id="edn4" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref4" name="_edn4" style="mso-endnote-id: edn4;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[4]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> C. Singer, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">A</i></span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> history of biology</span></i><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">, London, 1950, σ. 4. </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Η αναφορά από την ελληνική μετάφραση του βιβλίου του </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">John</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">D</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">.</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Bernal</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Η επιστήμη στην ιστορία</i>, Τομ.</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">I</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">, (Μετφ. Ε.Ι.Μπιτσάκης), Αθήνα: Ι. Ζαχαρόπουλος, 1982. σ. 214. </span></span></div></div><div id="edn5" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref5" name="_edn5" style="mso-endnote-id: edn5;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[5]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> C. Singer, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">A short history of medicine</i>, Oxford, 1928, σ. 229. </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Από τον </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Bernal</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Η επιστήμη στην ιστορία</i>, ό. π. σ. 214. </span></span></div></div><div id="edn6" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref6" name="_edn6" style="mso-endnote-id: edn6;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[6]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Απάνθισμα σοφίας: Αρχαία ρητά και αποφθέγματα</i>, (Επιμέλεια: Σ. Παπασταματίου, Α. Χατήρας), Αθήνα: "</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">O</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">.</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">E</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">.</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">E</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">. 'Ατλας", σ. 475. </span></span></div></div><div id="edn7" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref7" name="_edn7" style="mso-endnote-id: edn7;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[7]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Είναι προφανές ότι η αρχαία ελληνική έννοια του κρίνειν ως αποφαίνεσθαι συνάπτεται με τη θεολογική (χριστιανική) έννοια του Θεού-δικαστή που βλέπει και κρίνει δικαίους και αδίκους ή της μέλλουσας "κρίσης" όπου καθένας θα κριθεί κατά τα έργα του.</span></span></div></div><div id="edn8" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref8" name="_edn8" style="mso-endnote-id: edn8;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[8]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Πλάτωνος, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Φίληβος</i> ( ή Περί ηδονής, ηθικός), (Εισ.-Μετφ.- Σημ. Δ. Ι. Αυγερινού), Αθήνα: Πάπυρος, Τομ. 5ος, 1975. </span></span></div></div><div id="edn9" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref9" name="_edn9" style="mso-endnote-id: edn9;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[9]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> '</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">O</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">πως σημειώνει ο Ιωάννης Συκουτρής: "Είναι θεμελιώδης αρχή της αριστοτελικής φιλοσοφίας, ότι η εξέλιξις δεν είναι τι άπειρον, όπως πιστεύομεν σήμερον, αλλ' έχει ένα πέρας, το οποίον είναι και πέρας αλλά και σκοπός της εξελίξεως° και τα δύο εκφράζει η λέξις <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">τέλος</b>, εξ ης παράγεται και το <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">τελικός</b> και το <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">τέλειος</b>. Τοιούτον τέλος είναι η <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">φύσις</b> εκάστου πράγματος, δηλαδή η μορφή εκείνη της εξελίξεως, καθ' ήν το εξελισσόμενον πραγματοποιεί ολοκληρωμένον και άρτιον ό,τι υπάρχει ήδη εις τον ορισμόν αυτού: <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">οίον γαρ έκαστον έστιν της γενέσεως τελεσθείαης, ταύτην φαμέν την φύσιν είναι εκάστου</b> (Πολιτ. 1252</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">b</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> 32). Κατά τον Αριστοτέλην άρα, η εξέλιξις της τραγωδίας έχει συμπληρωθή° ό,τι βήμα γίνη πέραν τούτου, θα μας οδηγήση κατ' ανάγκην έξω της εννοίας της τραγωδίας, εις άλλο λογοτεχνικόν είδος" (Αριστοτέλους <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Περί Ποιητικής</i>, Μετφ. Σ. Μενάρδου, Εισαγωφή, κείμενον και ερμηνεία Ι. Συκουτρή, Ακαδημία Αθηνών, Εστία, 1936, σχόλιο 4, σ. 40). Η τραγωδία για τον Αριστοτέλη είναι "μίμησις όχι ανθρώπων, αλλά πράξεως και βίου, και η ευδαιμονία και η κακοδαιμονία συμβαίνει εν πράξει, και ο σκοπός είναι είδος πράξεως, ουχί ποιότης" (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Περί Ποιητικής</i> 1450 α). 'Οπως σημειώνει ο Συκουτρής: "Τα πρόσωπα του δράματος δεν λαμβάνονται ως αυτοτελείς προσωπικότητες, τας οποίας περιγράφει στατικώς και ηρεμούσας ο ποιητής° αλλ' ως κέντρα και αφετηρία δράσεως και αντιδράσεως, εις την επαφήν των δηλαδή προς άλλα πρόσωπα και άλλας δυνάμεις εξωτερικάς ή ηθικάς, και ως πρόσωπα που ζούν. [...]. Η ευδαιμονία είναι <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">ψυχής ενέργεια κατ' αρετήν</b> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Ηθικά Νικ</i>. 10891 16)° είναι <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">πράξις</b>, όχι απλή ψυχική κατάστασις, όπως πιστεύουν σήμερον" (ό. π. σ. 58).</span></span></div></div><div id="edn10" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref10" name="_edn10" style="mso-endnote-id: edn10;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[10]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Ι. Συκουτρής, ό. π. σ. 53.</span></span></div></div><div id="edn11" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref11" name="_edn11" style="mso-endnote-id: edn11;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[11]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 56</span></span></div></div><div id="edn12" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref12" name="_edn12" style="mso-endnote-id: edn12;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[12]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 59. </span></span></div></div><div id="edn13" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref13" name="_edn13" style="mso-endnote-id: edn13;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[13]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 66.</span></span></div></div><div id="edn14" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref14" name="_edn14" style="mso-endnote-id: edn14;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[14]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Ραίημον Αρόν, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Συνηγορία για την Ευρώπη που παρακμάζει</i> (τομ. Β'), (Μετφ. Πέτρου Ρούσου), Αθήνα: Σιδέρης, 1980, σ. 342</span></span></div></div><div id="edn15" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref15" name="_edn15" style="mso-endnote-id: edn15;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[15]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σσ. 339-341</span></span></div></div><div id="edn16" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref16" name="_edn16" style="mso-endnote-id: edn16;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[16]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Σωκράτης Γκίκας, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Φιλοσοφικό Λεξικό</i>, ό. π. σ. 169.</span></span></div></div><div id="edn17" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref17" name="_edn17" style="mso-endnote-id: edn17;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[17]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Edmund</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Husserl</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">, <u>Η </u><i style="mso-bidi-font-style: normal;">κρίση του Ευρωπαίου ανθρώπου και η φιλοσοφία</i> (Μετφ. Θεόδωρος Λουμπασάκης), Αθήνα: </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">E</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">κδ.'Ερασμος, 1991, σσ. 21-22</span></span></div></div><div id="edn18" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref18" name="_edn18" style="mso-endnote-id: edn18;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[18]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">H</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">λίας Κατσούλης, Γιοαχίμ Ράσκε κ, ά., <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Τα πολιτικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης</i> (Τόμος Α), Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 1990, σ.75. </span></span></div></div><div id="edn19" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref19" name="_edn19" style="mso-endnote-id: edn19;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[19]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Σ. Γκίκας, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Φιλοσοφικό Λεξικό</i>, ό. π. σ. 312.</span></span></div></div><div id="edn20" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref20" name="_edn20" style="mso-endnote-id: edn20;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[20]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Μάρτιν Χάϊντεγγγερ, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Εισαγωγή στη μεταφυσική</i>, (Εισ.-Μετφ.-Επιλ. Χρήστος Μαλεβίτσης), ΑΘήνα: Δωδώνη, 1973, σ. 68.</span></span></div></div><div id="edn21" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref21" name="_edn21" style="mso-endnote-id: edn21;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[21]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Ραίημον Αρόν, ό.π. σ. 447</span></span></div></div><div id="edn22" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref22" name="_edn22" style="mso-endnote-id: edn22;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[22]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 446</span></span></div></div><div id="edn23" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref23" name="_edn23" style="mso-endnote-id: edn23;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[23]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 447</span></span></div></div><div id="edn24" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref24" name="_edn24" style="mso-endnote-id: edn24;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[24]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 446</span></span></div></div><div id="edn25" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref25" name="_edn25" style="mso-endnote-id: edn25;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[25]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> 'Αλβιν Τόφλερ, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Το τρίτο κύμα</i>, (Μετφ. Ερ. Μπαρτζινόπουλος), Αθήνα: Κάκτος, 1982, σ. 24 </span></span></div></div><div id="edn26" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref26" name="_edn26" style="mso-endnote-id: edn26;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[26]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Τόφλερ, 'Αλβιν. <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Το Σοκ του Μέλλοντος</i> (Μετφ. 'Ελσα Νικολάου), Αθήνα: Κάκτος, 1991, σσ.15-16</span></span></div></div><div id="edn27" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref27" name="_edn27" style="mso-endnote-id: edn27;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[27]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 18</span></span></div></div><div id="edn28" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref28" name="_edn28" style="mso-endnote-id: edn28;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[28]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Κατσούλης, Ράσκε, ό. π. σσ. 107-109.</span></span></div></div><div id="edn29" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref29" name="_edn29" style="mso-endnote-id: edn29;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[29]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> W. Zapf, Zur Diskussion um Krise und Innovationschancen in westlichen Demokrantien, στο, M. Kasse (Hrg), 1986. </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Υποσημείωση από τους Κατσούλη- Ράσκε, ό. π. </span></span></div></div><div id="edn30" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref30" name="_edn30" style="mso-endnote-id: edn30;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[30]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> Κονδύλης, </span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Παναγιώτης. <i>Ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός</i>. Τόμοι Ι,ΙΙ. Αθήνα: Θεμέλιο, 1993. Τομ. Ι. σ</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">. 326</span></span></div></div><div id="edn31" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref31" name="_edn31" style="mso-endnote-id: edn31;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[31]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> Συνέντευξη του Κ. Καστοριάδη στον </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Roger</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">-</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Pol</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Droit</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> της εφημερίδας </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Monde</span></i><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">,</span></i><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> Εφ. </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;">Βήμα</span></i><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> 15-12-1991 </span></span></div></div><div id="edn32" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref32" name="_edn32" style="mso-endnote-id: edn32;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[32]</span></span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> Jurgen Habermas, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Legitimation crisis</i>, (Tr. Thomas McCarthy), Great Britain: Polity Press, 1988, σ.1. Πρωτοδημοσιεύτηκε στη Γερμανική με τον τίτλο: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Legitimationsprobleme im Spatkapitalis mus</i>, Suhrkamp Verlag, 1973.</span></span></div></div><div id="edn33" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref33" name="_edn33" style="mso-endnote-id: edn33;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[33]</span></span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 1.</span></span></div></div><div id="edn34" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref34" name="_edn34" style="mso-endnote-id: edn34;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[34]</span></span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;"> ό. π. σ. 2.</span></span></div></div><div id="edn35" style="mso-element: endnote;"><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><a href="http://www.blogger.com/post-create.g?blogID=6356400464202935881#_ednref35" name="_edn35" style="mso-endnote-id: edn35;" title=""><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoEndnoteReference"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"><span style="color: blue;">[35]</span></span></span></span></span></a><span style="color: blue;"><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"> ό. π. σ. 2</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 11pt;"></span></span></div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-pagination: none; text-align: justify;"><br />
</div><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt; mso-outline-level: 4;"><span style="color: black; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;">ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ > </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 13.5pt;"><a href="http://www.blogger.com/home?pli=1">http://www.blogger.com/home?pli=1</a></span></div><br />
</div></div>ΦΩΝΗ ΕΛΛΑΔΟΣhttp://www.blogger.com/profile/18240619678842563420noreply@blogger.com0